Hà thủ ô trắng là một trong những loại dược liệu được quy vào kinh Can, Thận có tác dụng chính là bổ huyết giúp điều trị một số bệnh như kinh nguyệt không đều, gan yếu, ăn ngủ kém,… Đây là một trong những loại dược liệu quan trọng đối với sức khỏe con người khi chữa được nhiều căn bệnh khác nhau. Và để hiểu hơn về dược liệu này, mời bạn đọc những thông tin nổi bật ngay dưới bài viết.

Mô tả chung về hà thủ ô trắng

Rất nhiều người thường hay bị nhầm lẫn giữa hà thủ ô đỏ và hà thủ ô trắng, bởi nếu vét về ngoại hình thì chúng đều có màu sắc và đặc điểm giống nhau. Tuy nhiên hà thủ ô trắng có nhựa màu trắng và được phát hiện đưa vào làm vị thuốc Đông y muộn hơn so với loại đỏ. Dưới đây là tổng hợp về nguồn gốc, phân bố, đặc điểm sinh thái để người đọc nhận biết rõ ràng nhất về thảo dược này.

Hà thủ ô trắng là gì?

Hà thủ ô trắng còn được gọi bằng cái tên như dây mốc, cây đa lông, hà thủ ô nam, mã liên an, cây sừng bò,… mỗi vùng miền sẽ gọi bằng tên khác nhau. Còn tên khoa học của chúng là Streptocaulon juventas Merr, thuộc họ Thiên lý (tên tiếng anh là Asclepiadaceae).

Đây là dược liệu được phát hiện muộn hơn, mãi về sau mới có những nghiên cứu khoa học chứng minh tác dụng của hà thủ ô trắng. Nhiều người thường không biết hà thủ ô đỏ và trắng loại nào tốt hơn, hay cho răng loại đỏ sẽ nhiều dưỡng chất hơn. Tuy nhiên thực tế hàm lượng dinh dưỡng, thành phần của hai loại này gần như giống nhau.

Điều mà nhiều người thường cho rằng hà thủ ô đổ mạnh hơn trắng chính là ở mỗi loại áp dụng cho một đối tượng bệnh khác nhau. Nếu phù hợp với thảo dược thì hiệu quả mang lại đều được đánh giá vô cùng cao. Đặc biệt dược liệu này này có thể dùng được cả lá, rễ, dây hà thủ ô trắng

Đặc điểm cây hà thủ ô trắng

Loại cây hà thủ ô trắng này rất dễ nhận biết và phân biệt trong tự nhiên. Một số những đặc điểm tự nhiên, sinh thái của dược liệu phải kể đến như sau:

• Là loại cây thân leo có thể dài từ 3 – 5m. Toàn thân cây và cả quả đều có mủ trắng. Thân và phần cành có màu hơi đỏ hoặc có màu nâu đỏ khi nhìn dưới ánh nắng mặt trời. Xung quanh chúng đều có rất nhiều lông. Khi cây già đi lông sẽ rụng dần và trở nên nhẵn nhụi hơn.
• Lá của cây mọc đối xứng nhau có đường vân ở giữa. Phần đầu lá nhọn như hình mũi mác dài, đáy tròn hoặc giống như nón cụt. Mặt trên và dưới của lá hà thủ ô trắng có nhiều lông nhưng mặt dưới thì lông dài hơn trên. Mỗi lá có chiều dài khoảng 12 – 14cm, rộng từ 3 – 9cm và cuống dài từ 4 – 8cm.
• Hà thủ ô cũng có hoa màu nâu nhạt hoặc hơi vàng tía, có lông. Quả của cây hình thỏi dài khoảng 5 – 12cm, rộng chỉ khoảng 8mm. Hạt cây có hình dẹt, phồng ở mặt lưng, rộng 3mm, dài 3 – 7mm.
• Rễ của cây dài và có màu trắng, lõi có màu trắng đục giống như củ sắn dây.

Phân bố chính

Trước đây khi chưa mới tìm thấy loài dược liệu này thì chúng mọc chủ yếu ở những vùng rừng núi nơi có vùng đất khô cằn. Điển hình như Cao Bằng, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Sơn La,… Hiện nay thì dược liệu này được tìm thấy dễ dàng hơn, bởi có nhiều vùng chuyên canh trồng để bán và ứng dụng trong bài thuốc Đông y.

Bộ phận dùng để thu hái, chế biến

Hà thủ ô trắng có thể sử dụng được khá nhiều bộ phận như lá, thân, rễ, củ đều có thể được dùng làm bài thuốc điều trị bệnh. Thông thường thời điểm thích hợp nhất để thu hái lá thân sẽ vào mùa hè. Bởi đây là thời điểm chúng phát triển tốt nhất, dược tính trong lá và thân cũng là hiệu quả nhất.

Còn nếu muốn thu hái rễ và phần củ của hà thủ ô thì mùa xuân và mùa đông là những thời điểm thích hợp nhất. Lúc này thì lá và thân đều rụng trụi đi toàn bộ dưỡng chất sẽ tích tụ ở rễ củ thiên chúng phình to ra. Khi đó, ứng dụng rễ củ để làm dược liệu sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn.

Cách chế biến hà thủ ô trắng tươi với dược liệu chính là rễ củ cũng khá đơn giản. Bạn chỉ cần thu hái về mang đi rửa sạch, sau đó thái thành từng lát mỏng. Mang dược liệu đi phơi sấy dưới ánh nắng mặt trời hoặc bằng máy sấy để thu được hà thủ ô trắng dưới dạng khô. Như vậy việc bảo quản cũng dễ dàng hơn. Chỉ cần cho vào túi bóng kín và đặt ở những nơi khô thoáng. Tránh ánh nắng mặt trời và nhiệt độ ẩm thấp có thể làm mốc dược liệu.

Thành phần hóa học

Hiện nay chưa có quá nhiều nghiên cứu hay công trình khoa học để chứng minh thành phần hóa học có trong hà thủ ô trắng. Tuy nhiên, người ta vẫn tìm ra được một lượng lớn tinh bột, tanin pyrogalic, lecithin và một số hợp chất khác có tác dụng phản ứng với ancaboit dùng để chăm sóc sức khỏe rất hiệu quả.

Cây hà thủ ô trắng có công dụng gì tốt cho sức khỏe

Dược liệu hà thủ ô trắng có tính mát và vị đắng. Chính vì thế trong y học cổ truyền thảo dược được quy vào kinh Can và Thận. Một số những tác dụng của hà thủ ô trắng tuyệt vời nhất phải kể đến như:

• Hạ cholesterol huyết thanh: Trong Tân Y học 5 – 6, 1972 đã ghi chép cho rằng, các hoạt chất có trong dược liệu có thể hạ lượng Cholesterol huyết thanh xấu về mức cân bằng và ổn định nhất. Nghiên cứu này đã được chứng minh trên trên thỏ. Kết quả cho thấy, thảo dược làm giảm khả năng hấp thụ Cholesterol vô cùng hiệu quả.
• Phòng chống bệnh xơ cứng động mạch: Thành phần Lecithin mang đến tác dụng hà thủ ô trắng là phòng tránh và triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau.
• Tốt cho hệ tim mạch: Khi được nhắc đến hà thủ ô trắng có tác dụng gì chắc chắn không thể bỏ qua chính là tốt cho hệ tim mạch của con người, đặc biệt là người cao tuổi. Bài thuốc điều chế từ dược liệu giúp làm chậm nhịp tim, cân bằng lượng máu lưu thông, tuần hoàn đến các cơ quan trong cơ thể, phòng tránh tình trạng thiếu máu cơ tim.
• Tác dụng nhuận tràng: Thành phần trong dược liệu có thể giúp nhuận tràng, tiêu hóa tốt hơn như dẫn chất oxymethylanthraquinone.
• Kháng khuẩn và diệt virus: Các nghiên cứu đã chỉ ra hà thủ ô trắng có thể ức chế sự hoạt động của trực khuẩn lî Flexner và trực khuẩn lao ở người hiệu quả. Nhờ đó, dược liệu còn là thành phần trong một số loại thuốc điều trị virus gây cúm ở người.

Ngoài những tác dụng điển hình chính được kể trên đây thì dược liệu còn được biết đến với tác dụng là chất ức chế và ngăn ngừa sự xuất hiện, lan rộng của tế bào ung thư. Bên cạnh đó, một số bài thuốc điều chế từ hà thủ ô trắng còn tăng thị lực, chữa rắn cắn, hỗ trợ điều trị các bệnh lý đau nhức xương khớp, chống lão hóa, chữa tóc bạc sớm,…

Bài thuốc và cách sử dụng hà thủ ô trắng hiệu quả

Trong dân gian, cũng như y học cổ truyền có nhiều bài thuốc, cách chế biến hà thủ ô trắng để sử dụng chăm sóc sức khỏe con người hiệu quả nhất. Dưới đây là tổng hợp một số những bài thuốc nổi tiếng nhất mà bệnh nhân có thể áp dụng ngay tại nhà:

• Củ hà thủ ô trắng có tác dụng gì? Chữa bệnh ho gà

Những đối tượng bị ho gà sử dụng nhiều thuốc mà không khỏi có thể áp dụng cách chữa này. Dùng 6 – 12gram dược liệu khô sắc cùng 3gram cam thảo dây. Thuốc sắc được hai thành 3 lần để uống trong ngày và không để sang ngày hôm sau. Uống liên tục trong 2 – 3 tuần để thấy triệu chứng ngày càng thuyên giảm và biến mất hoàn toàn.

• Điều trị bệnh sốt rét

Cách dùng hà thủ ô trắng điều trị bệnh sốt rét khá đơn giản. Người bệnh chỉ cần dùng khoảng 250mg dược liệu đã được sao vàng tẩm với rượu rồi sắc cùng 100gr thần thông, 40gr dược liệu thường sơn, 40gr, cam thảo và 10gr mã tiền chế. Sắc các thảo dược này với nhau và uống mỗi ngày 2 lần cho đến khi khỏi bệnh.

• Chữa bệnh ăn nhiều nhưng vẫn gầy, suy nhược cơ thể

Dùng 5 lạng hà thủ ô trắng đã được sao vàng, liên nhục, hoài sơn đều 1 kg, 5 lạng củ linh lăng khô và sâm voi. Các thảo dược được sao vàng rồi mang đi tán thành bột mịn. Trộn chung lại với nhau cùng mật ong và vê thành từng viên hoàn nhỏ bằng hạt đậu. Mỗi ngày dùng 2 lần và mỗi lần 5 – 7 viên. Để có hiệu quả nhất, người bệnh uống thuốc cùng nước sắc từ cây cối xay.

• Trị chứng đau lưng, mỏi gối

Những dược liệu cần chuẩn bị bao gồm: Hà thủ ô trắng (50gr), bố chính sâm (15gr), củ sen (50gr), hạt đậu đen (50gr), đỗ trọng dây (50gr), thổ phục linh (15gr), rán bay (15gr). Thuốc đều sử dụng dưới dạng khô đem đi tán thành hạt mịn và vê thành những viên nhỏ. Mỗi ngày dùng 3 lần và mỗi lần khoảng 3gr.

• Chữa bị rắn cắn

Ngay sau khi đã hút được nọc độc của rắn ra khỏi vị trí bị cắn. Người bệnh nhai và nuốt lấy nước cốt của rễ cây hà thủ ô. Nhả bã ra và lấy để đắp lên vị trí bị rắn cắn, dùng băng quấn lại và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để kiểm tra.

• Chữa chứng đau nhức xương khớp khi thay đổi thời tiết

Cách chế biến hà thủ ô trắng để trị chứng đau nhức xương khớp vào những ngày thời tiết thay đổi không quá phức tạp. Chỉ cần dùng rễ cây đã được phơi khô thì tán thành bột mịn. Mỗi ngày hòa 15gr bột cùng nước ấm để uống. Kiên trì dùng trong một thời gian từ 2 – 3 tháng sẽ thấy bệnh tình chuyển biến và khỏi hẳn rất hiệu quả.

Lưu ý trong quá trình sử dụng hà thủ ô để chữa bệnh

Không thể phủ nhận những vai trò cũng như tác dụng tuyệt vời khi sử dụng hà thủ ô trắng, Tuy nhiên để tránh những biến chứng và tác dụng phụ không mong muốn, người bệnh khi sử dụng cần chú ý một số những vấn đề như sau:

• Khi sử dụng hà thủ ô trắng, người bệnh cần tuyệt đối không ăn cá, rau cải, tiết canh lợn, tỏi hoặc lươn. Tốt nhất trên cách thời gian sử dụng những thực phẩm này từ 6 – 8 tiếng.
• Những đối tượng bị tạng lạnh, thuốc khí hư thì không nên dùng dược liệu để điều trị bệnh.
• Không sử dụng quá 20gr dược liệu hà thủ ô trong một ngày để trị bệnh. Mặc dù thảo dược rất tốt nhưng việc dùng quá nhiều có thể gây nên những tác dụng phụ không mong muốn.
• Người bệnh không nên lạm dụng quá nhiều để điều trị. Với những đối tượng bị bệnh đau nhức xương khớp kinh niên, có biểu hiện bệnh lý nghiêm trọng cần áp dụng những hình thức điều trị chuyên nghiệp hơn muối mang lại kết quả như mong muốn.
• Trong quá trình dùng dược liệu, nếu bạn thấy bất kỳ một biểu hiện lạ nào như: Hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy,… cần ngưng sử dụng ngay và đến cơ sở y tế để thăm khám qua. Có thể bạn đã bị dị ứng với thành phần nào đó có dược liệu.
• Đối tượng sử dụng thủ ô trắng tốt nhất là người trên 12 tuổi. Trẻ nhỏ có thể sẽ bị mẫn cảm với thành phần thuốc.
• Để tránh những tác dụng phụ không mong muốn, bệnh nhân nên hỏi ý kiến của bác sĩ về tình trạng sức khỏe của mình có phù hợp để dùng bài thuốc từ hả thủ ô trắng hay không.

Hà thủ ô trắng giá bao nhiêu? Mua ở đâu an toàn, chất lượng

Hiện nay trên thị trường tùy từng địa chỉ bán, thời điểm thu hoạch mà giá củ hà thủ ô trắng sẽ có sự thay đổi nhất định. Thông thường giá bán sẽ giao động từ 250.00 – 300.000 kg phơi khô. Vào những thời điểm đúng vụ thu hoạch, giá sẽ thấp hơn một chút.

Còn về địa chỉ bán hàng thì có rất nhiều cơ sở khác nhau để bạn lựa chọn. Dược liệu này có mặt ở các nhà thuốc Nam, phòng khám Đông y lớn nhỏ trên toàn quốc.

Trong đó, bạn nên chọn những địa chỉ mua hàng thật sự uy tín, chất lượng. Bởi hiện nay trên thị trường cũng có nhiều địa chỉ bán hàng kém chất lượng, có dùng hóa chất bảo quản, hoặc thuốc bị mốc pha trộn,…

Ngoài ra, khi mua hà thủ ô, đặc biệt là dạng tươi nên kiểm tra thật kỹ, bởi thủ ô trắng gần giống với dây căng cua, bởi hai loại này cùng họ thiên lý. Tuy nhiên, dây căng cua lại trơn và bóng hơn, không có lông, đặc biệt nhất là loại cây này có chứa độc tính không sử dụng để làm thảo dược được.

Hà thủ ô trắng là một trong những dược liệu quan trọng rất tốt cho sức khỏe con người và là thành phần trong nhiều bài thuốc Đông y. Hy vọng với những thông tin trên đây đã giúp bạn hiểu hơn cũng như biết cách để sử dụng trong cuộc sống hằng ngày.