Viêm da dị ứng là gì?

Viêm da dị ứng là một bệnh lý da liễu mãn tính, gây ra tình trạng viêm, ngứa và khô da do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích hoặc dị ứng. Bệnh thường xuất hiện với các triệu chứng như mẩn đỏ, sưng tấy và có thể gây nứt nẻ, bong tróc da. Viêm da dị ứng thường xảy ra ở người có cơ địa nhạy cảm và có thể tái phát nhiều lần, đặc biệt trong điều kiện thời tiết khô hoặc khi tiếp xúc với các chất gây kích ứng.

Triệu chứng nhận biết

Dấu hiệu nhận biết tình trạng viêm da dị ứng bao gồm:

• Ngứa da: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường ngứa dữ dội và kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm.
• Da khô và bong tróc: Vùng da bị viêm thường trở nên khô, thô ráp, dễ bong tróc.
• Mẩn đỏ và phát ban: Da có thể xuất hiện các mảng đỏ hoặc hồng, kèm theo phát ban nhỏ hoặc mụn nước.
• Sưng tấy: Vùng da bị viêm có thể sưng nhẹ, đôi khi kèm theo cảm giác nóng rát.
• Da dày và thâm: Khi bệnh kéo dài, da có thể trở nên dày, thô ráp hoặc đổi màu thâm đen, do người bệnh gãi nhiều.
• Nứt nẻ hoặc chảy dịch: Trường hợp nặng, vùng da tổn thương có thể nứt nẻ, chảy dịch, thậm chí nhiễm trùng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây bệnh viêm da dị ứng liên quan đến yếu tố di truyền, cơ địa và các tác nhân từ môi trường. Cụ thể:

• Yếu tố di truyền: Nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh dị ứng như viêm da dị ứng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, nguy cơ mắc bệnh ở con cái sẽ cao hơn.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch của người bị viêm da dị ứng phản ứng quá mức với các tác nhân từ môi trường, gây viêm nhiễm trên da.
• Tiếp xúc với các chất gây kích ứng: Các hóa chất trong xà phòng, chất tẩy rửa, mỹ phẩm, các loại vải có thể gây kích ứng da.
• Dị ứng thực phẩm: Người bệnh có thể bị viêm da dị ứng khi ăn các thực phẩm như sữa, đậu phộng, trứng, hải sản.
• Thời tiết: Thời tiết hanh khô, lạnh hoặc thay đổi thời tiết đột ngột có thể khiến da dễ bị khô, kích ứng và bùng phát tình trạng viêm da.
• Căng thẳng: Stress và căng thẳng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
• Tiếp xúc với bụi bẩn và phấn hoa: Bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc hoặc lông động vật có thể là tác nhân gây dị ứng, làm khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng của bệnh.

XEM THÊM: Nguyên nhân dẫn đến viêm da dị ứng ở mặt

Biến chứng của bệnh

Biến chứng của bệnh viêm da dị ứng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách.

• Nhiễm trùng da: Da bị viêm sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập, gây nhiễm trùng. Các dấu hiệu nhiễm trùng bao gồm mủ, đau, sưng đỏ và có thể chảy dịch.
• Viêm da tiếp xúc: Da dễ bị kích ứng khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng hoặc hóa chất, dẫn đến viêm da tiếp xúc – một dạng viêm da cấp tính gây ngứa, đỏ, phát ban.
• Dày da và thay đổi sắc tố da: Khi bệnh kéo dài, da có thể bị lichen hóa. Vùng da viêm cũng có thể thay đổi sắc tố, dẫn đến da bị thâm hoặc tăng sắc tố.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Da ngứa ngáy, đau rát có thể gây mất ngủ, căng thẳng, lo âu, ảnh hưởng đến tâm lý và tinh thần của người bệnh.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh dị ứng khác: Người bị viêm da dị ứng có nguy cơ cao mắc các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, do hệ miễn dịch nhạy cảm với các tác nhân gây dị ứng.
• Tổn thương mắt: Trường hợp nặng, viêm da dị ứng có thể gây ảnh hưởng đến vùng da xung quanh mắt, gây viêm mí mắt, ngứa mắt, nhiễm trùng mắt.

Chuẩn đoán viêm da dị ứng

Chẩn đoán viêm da dị ứng thường được thực hiện dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu để loại trừ các bệnh lý khác.  

• Khám lâm sàng: Bác sĩ da liễu sẽ kiểm tra các triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa, phát ban, nứt nẻ và mức độ khô da, kết hợp với hỏi về tiền sử bệnh dị ứng của bệnh nhân và gia đình.
• Xét nghiệm da: Bác sĩ áp dụng Patch test (thử nghiệm miếng dán) chứa các chất gây dị ứng lên da để xác định chất gây kích ứng. 
• Xét nghiệm máu: Bác sĩ xét nghiệm máu để đo mức độ immunoglobulin E (IgE) trong máu. Mức IgE cao thường liên quan đến các bệnh dị ứng.
• Loại trừ các bệnh lý khác: Các bệnh da khác như viêm da tiếp xúc, vảy nến, chàm, viêm da tiết bã có triệu chứng tương tự, nên cần được loại trừ thông qua xét nghiệm và khám lâm sàng.
• Theo dõi tiền sử bệnh: Bác sĩ yêu cầu bệnh nhân ghi lại tiền sử triệu chứng, tần suất bùng phát bệnh, các yếu tố làm bệnh trở nặng để hỗ trợ chẩn đoán chính xác.

Đối tượng dễ bị viêm da dị ứng

Các đối tượng dễ bị viêm da dị ứng bao gồm:

• Người có tiền sử dị ứng.
• Gia đình có tiền sử từng bị các bệnh dị ứng.
• Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.
• Người có cơ địa nhạy cảm.
• Người bệnh sống hoặc làm việc trong môi trường bị ô nhiễm.
• Người thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất, chất tẩy rửa, kim loại nặng trong công nghiệp.
• Người thường xuyên bị mất ngủ, căng thẳng hoặc stress.

XEM THÊM: Những lưu ý khi trẻ sơ sinh bị viêm da dị ứng

Phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa bệnh viêm da dị ứng, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Sử dụng kem dưỡng ẩm hằng ngày để giữ cho da luôn mềm mại, đặc biệt là sau khi tắm.
• Tránh tiếp xúc với các hóa chất như xà phòng, chất tẩy rửa mạnh, nước hoa và các sản phẩm chứa cồn.
• Chọn quần áo làm từ vải mềm như cotton để tránh ma sát lên da và giảm nguy cơ kích ứng.
• Dùng kem chống nắng có SPF > 30 để bảo vệ da khỏi tia UV.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát để tránh bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật hoặc nấm mốc.
• Bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất và omega-3 trong chế độ ăn uống để tăng cường sức đề kháng của da.
• Tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng, nếu bạn đã xác định được thực phẩm nào kích hoạt tình trạng viêm da của mình.
• Tránh tắm nước quá nóng vì nó có thể làm da mất nước và trở nên khô, dễ bị kích ứng. 
• Nếu bạn có tiền sử dị ứng hãy tham khảo bác sĩ để được tư vấn về cách phòng ngừa và chăm sóc da hợp lý.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên gặp bác sĩ khi gặp các dấu hiệu sau liên quan đến viêm da dị ứng:

• Triệu chứng kéo dài: Nếu các triệu chứng như ngứa, đỏ, sưng, phát ban kéo dài hơn vài ngày và không cải thiện khi tự điều trị tại nhà.
• Ngứa dữ dội: Ngứa quá mức làm bạn không thể ngủ hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Nhiễm trùng da: Da có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đau, chảy mủ, mụn nước có dịch vàng hoặc vùng da viêm trở nên nóng, đỏ.
• Dị ứng tái phát liên tục: Các triệu chứng viêm da xuất hiện thường xuyên và không rõ nguyên nhân.
• Ảnh hưởng đến vùng da nhạy cảm: Viêm da dị ứng xảy ra ở các vùng da nhạy cảm như quanh mắt, môi hoặc cơ quan sinh dục.
• Không rõ nguyên nhân gây dị ứng: Người bệnh không thể xác định rõ tác nhân gây dị ứng. Các triệu chứng vẫn xảy ra dù đã tránh các yếu tố kích thích.
• Phản ứng lan rộng: Khi tình trạng viêm da dị ứng lan rộng ra nhiều phần của cơ thể.
• Tác động đến chất lượng cuộc sống: Khi bệnh làm ảnh hưởng đến tâm lý, giấc ngủ hoặc công việc, học tập do cảm giác khó chịu.

Điều trị viêm da dị ứng

Điều trị dị ứng da tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tái phát và giảm thiểu tác động của các yếu tố kích ứng.

• Sử dụng kem dưỡng ẩm: Giữ ẩm cho da hằng ngày để giảm khô và ngứa, phục hồi hàng rào bảo vệ da.
• Thuốc bôi ngoài da: Bao gồm thuốc Corticosteroid và thuốc ức chế calcineurin, giúp giảm viêm, ngứa, điều trị viêm da dị ứng nhẹ và trung bình.
• Thuốc uống: Thuốc kháng histamine và Corticosteroid đường uống, giúp giảm ngứa, dùng trong trường hợp nặng.
• Quang trị liệu: Sử dụng tia UV trong các trường hợp nặng, khi các biện pháp khác không hiệu quả.

Viêm da dị ứng tuy không phải là bệnh nguy hiểm nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Để kiểm soát tốt tình trạng này, cần kết hợp chăm sóc da hợp lý, tránh các tác nhân gây kích ứng và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ. Bằng cách đó, người bệnh có thể duy trì làn da khỏe mạnh và ngăn ngừa bệnh tái phát.

TÌM HIỂU THÊM:

• Viêm da dị ứng kiêng ăn gì tốt cho tình trạng bệnh
• Người bị viêm da dị ứng bao lâu thì khỏi?