Chàm bội nhiễm là gì? Có lây không?

Chàm bội nhiễm (Eczema Herpeticum) là một dạng tổn thương da thứ phát do virus Herpes simplex 1 (HSV1). Virus này thường xâm nhập vào da thông qua vết xước, tác động gãi cào và ma sát hoặc do chăm sóc da không đúng cách.

Chàm bội nhiễm xảy ra khi tiếp xúc với chất tiết/ dịch có chứa virus và phát sinh triệu chứng sau 1 – 2 tuần ủ bệnh. Khác với bệnh chàm đơn thuần, bệnh lý này không chỉ gây tổn thương da tại chỗ mà còn phát sinh một số triệu chứng toàn thân.

Bệnh thường gặp ở người mắc các thể chàm như viêm da cơ địa, viêm da đầu, viêm da tiếp xúc, chàm tổ đỉa,… Các bệnh da liễu này chỉ gây triệu chứng trên da và hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân. Tuy nhiên khi xuất hiện bội nhiễm, bệnh có thể đe dọa đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời.

Chàm đơn thuần không có khả năng lây nhiễm ngay cả khi tiếp xúc trực tiếp. Ngược lại nếu thương tổn da có bội nhiễm, virus có thể lây nhiễm thông qua tiếp xúc da - da hoặc tiếp xúc gián tiếp qua các vật dụng cá nhân. Chính vì vậy cần thận trọng trong quá trình điều trị và tránh tiếp xúc với người khỏe mạnh – đặc biệt là trẻ nhỏ, người có các bệnh da liễu mãn tính hoặc có hệ miễn dịch suy giảm.

Nhận biết chàm bội nhiễm bằng cách nào?

Chàm bội nhiễm thường phát sinh tổn thương lâm sàng sau 1 – 2 tuần ủ bệnh. Bệnh chủ yếu gây biểu hiện ở những vùng da hở như cổ, mặt và đầu. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, thương tổn da có thể xuất hiện và lan tỏa khắp cơ thể.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh chàm bội nhiễm, bao gồm:

• Da xuất hiện nhiều mụn nước nhỏ, chứa dịch trong suốt và có kích thước tương đối đồng đều (dao động từ 2 – 4mm)
• Mụn nước có xu hướng mọc rải rác trên da và dễ vỡ
• Tổn thương kèm đau rát và ngứa ngáy
• Ở một số ít trường hợp, mụn nước có thể có màu tím, đen hoặc đỏ
• Khi mụn nước vỡ tạo thành các vết trợt nông và có xu hướng đóng vảy tiết dày khi xuất hiện bội nhiễm do vi khuẩn
• Sau đợt bùng phát đầu tiên khoảng 7 – 10 ngày, tổn thương da mới có thể khởi phát ở những vùng da khác
• Triệu chứng kéo dài từ 2 – 6 tuần và có thể để lại sẹo thâm

Ngoài triệu chứng tại chỗ, chàm bội nhiễm có thể gây ra một số triệu chứng toàn thân như:

• Ớn lạnh
• Sốt cao
• Mệt mỏi
• Sưng hạch bạch huyết

Ở những trường hợp bệnh nặng, thương tổn da có thể gây sưng đau mí mắt và có thể ảnh hưởng đến thị lực.

Nguyên nhân gây bệnh chàm bội nhiễm

Nguyên nhân trực tiếp gây chàm bội nhiễm là do virus Herpes simplex 1. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bội nhiễm có thể xảy ra do virus Herpes simplex 2 hoặc một số chủng virus khác. Các chủng virus này có xu hướng gây nhiễm trùng ở những tổn thương da từ trước (tổn thương do các thể của bệnh chàm như viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc, bệnh chàm khô,…).

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh chàm bội nhiễm, bao gồm:

• Không tiến hành điều trị bệnh chàm: Chàm là bệnh da liễu mãn tính, dễ tái phát và rất khó điều trị. Ở những trường hợp không xử lý kịp thời, da có thể bị bong tróc, ngứa ngáy nhiều, nứt nẻ và tạo điều kiện cho virus xâm nhập.
• Vệ sinh da kém: Vệ sinh da kém là yếu tố thuận lợi để virus Herpes và các chủng virus khác xâm nhập và gây nhiễm trùng da.
• Lạm dụng thuốc bôi ức chế miễn dịch: Các loại thuốc điều trị chàm như thuốc corticoid và thuốc ức chế calcineurin hoạt động dựa trên cơ chế ức chế hoạt động miễn dịch. Vì vậy khi lạm dụng những loại thuốc này trong một thời gian dài, da có thể mất khả năng đề kháng và tạo điều kiện cho virus, nấm hoặc vi khuẩn xâm nhập.
• Có thói quen gãi cào: Triệu chứng ngứa dai dẳng do bệnh chàm gây ra kích thích phản ứng gãi cào, chà xát. Tuy nhiên phản ứng này có thể gây xây xước, chảy máu và tăng nguy cơ bội nhiễm.

Theo một số nghiên cứu, người mắc bệnh chàm thường có làn da khô, nhạy cảm và suy giảm màng lipid (hàng rào bảo vệ da). Do đó da mất khả năng chống virus và có nguy cơ nhiễm trùng cao hơn những vùng da lành.

Chàm bội nhiễm có nguy hiểm không?

Chàm bội nhiễm có mức độ nặng nề và tiến triển phức tạp hơn so với bệnh chàm thông thường. Bệnh không đơn thuần gây tổn thương da mà còn phát sinh triệu chứng đau nhức, sốt, mệt mỏi và ớn lạnh.

Trong những trường hợp không kiểm soát kịp thời, chàm bội nhiễm có thể gây ra một số biến chứng nặng nề như:

• Ảnh hưởng đến thị lực: Chàm bội nhiễm có xu hướng bùng phát ở vùng da hở - trong đó có da mặt. Nếu tổn thương lan tỏa rộng, virus có thể xâm nhập vào giác mạc, gây nhiễm trùng và mù lòa.
• Suy nội tạng: Virus Herpes simplex có thể đi vào tuần hoàn máu, gây nhiễm trùng và suy giảm chức năng nội tạng.
• Tử vong: Tử vong là biến chứng nặng nề nhất của bệnh chàm bội nhiễm. Mặc dù biến chứng này không phổ biến nhưng bạn cần chủ động điều trị để giảm thiểu các tình huống đáng tiếc.

Ngoài các biến chứng kể trên, chàm bội nhiễm còn ảnh hưởng không nhỏ đến ngoại hình, làm giảm hiệu suất học tập – làm việc và tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán bệnh chàm bội nhiễm

Trước khi điều trị, bác sĩ sẽ tiến hành các thủ thuật chẩn đoán xác định như thăm khám lâm sàng, xét nghiệm PCR dương tính với virus HSV và xét nghiệm tế bào học (nhận thấy hình ảnh tế bào đa nhân khổng lồ).

Trong một số trường hợp cần thiết, có thể chẩn đoán phân biệt với những bệnh lý sau:

• Bệnh chốc lở
• Mụn rộp sinh dục
• Zona thần kinh
• Thủy đậu

Đối với những trường hợp phát sinh tổn thương da nặng và không thể chờ đợi kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể yêu cầu dùng thuốc kháng virus toàn thân nhằm dự phòng biến chứng.

Biện pháp phòng tránh chàm bội nhiễm

Chàm bội nhiễm có thể tái phát khi điều kiện thích hợp. Mặc dù ở lần tái phát sau, bệnh gây ra triệu chứng có mức độ nhẹ hơn so với lần đầu. Tuy nhiên tình trạng tái phát thường xuyên có thể gây thâm sẹo và tác động không nhỏ đến sức khỏe.

Vì vậy cần chủ động thực hiện một số cách phòng ngừa bệnh tái phát như:

• Người mắc bệnh chàm không nên chà xát, gãi cào lên da và phải giữ vệ sinh da đúng cách.
• Dùng thuốc ức chế calcineurin và corticoid theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý tăng liều lượng hoặc thời gian sử dụng.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với người nghi ngờ nhiễm virus, đồng thời cần hạn chế dùng chung các vật dụng cá nhân như son môi, khăn mặt, quần áo,…
• Thận trọng khi lựa chọn sản phẩm chăm sóc và trang điểm. Tuyệt đối không dùng sản phẩm kém chất lượng và không rõ nguồn gốc.
• Khi da xuất hiện vết thương hở, cần sát trùng da để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Các phương pháp điều trị chàm bội nhiễm

Sau khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị trong thời gian sớm nhất. Chậm trễ khi xử lý và khắc phục có thể khiến virus phát triển mạnh, gây tổn thương da nghiêm trọng và phát sinh các biến chứng nặng nề.

1. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là biện pháp điều trị đặc hiệu đối với bệnh chàm bội nhiễm. Các loại thuốc được chỉ định, bao gồm:

• Thuốc kháng virus: Thuốc kháng virus Acyclovir thường được chỉ định trong vòng 72 giờ sau khi phát sinh thương tổn da. Thuốc có tác dụng ức chế các chủng virus thường gặp như Epstein Barr, Varicella zoster và virus Herpes simplex 1. Tuy nhiên loại thuốc này chống chỉ định với người suy gan và suy thận nặng.
• Thuốc kháng sinh: Trong trường hợp xuất hiện bội nhiễm do vi khuẩn (chủ yếu là tụ cầu vàng), bác sĩ có thể chỉ định một số loại kháng sinh đường uống nhóm beta-lactam.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Chàm bội nhiễm không chỉ gây tổn thương da mà còn làm tăng thân nhiệt, gây đau nhức và mệt mỏi. Để cải thiện các triệu chứng này, có thể sử dụng một số loại thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm như NSAID hoặc Paracetamol.

Khi bội nhiễm được kiểm soát, nên tích cực trong điều trị bệnh chàm để làm giảm tổn thương da và làm mờ thâm sẹo.

2. Chăm sóc đúng cách

Song song với việc sử dụng thuốc, bạn nên kết hợp với các biện pháp chăm sóc đúng cách nhằm hỗ trợ ức chế virus, tăng sức đề kháng và giảm nhẹ tổn thương da.

Các biện pháp chăm sóc cho người bị chàm bội nhiễm, bao gồm:

• Tuyệt đối không gãi, cào và chà xát lên da. Tình trạng này có thể khiến da chảy máu và tăng nguy cơ bội nhiễm do vi khuẩn.
• Nên mặc quần áo có chất liệu mềm, mịn và thấm hút để giảm ma sát và gây bí bách da.
• Uống nhiều nước và lau người với nước mát để giảm sốt.
• Tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và ngũ cốc để nâng cao sức khỏe, hỗ trợ ức chế virus và ngăn ngừa tổn thương lan rộng.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân kích ứng trong thời gian điều trị. Phản ứng dị ứng có thể làm nghiêm trọng triệu chứng trên da và gây bất lợi trong quá trình điều trị chàm bội nhiễm.
• Dành thời gian nghỉ ngơi và tránh tiếp xúc với người khỏe mạnh.
• Giữ vệ sinh cơ thể, giặt giũ quần áo và làm sạch vật dụng cá nhân.

Chàm bội nhiễm là một dạng thương tổn da thứ phát do virus Herpes simplex 1 gây ra. Bệnh không chỉ gây tổn thương da mà còn đe dọa đến sức khỏe và tính mạng. Vì vậy ngay khi xuất hiện các biểu hiện trên da, cần thăm khám và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.