Viêm da dầu ở đầu là bệnh gì?

Viêm da dầu (viêm da tiết bã) là bệnh da liễu có liên quan đến hoạt động rối loạn của tuyến bã nhờn. Bệnh thường xảy ra ở mũi, cung mày, ngực, cổ và vùng da đầu. Trong đó viêm da dầu ở đầu là tình trạng phổ biến nhất.

Theo phân tích của bác sĩ Lê Phương - Nguyên PGĐ Bệnh viện YHCT Hà Đông, sở dĩ, bệnh ảnh hưởng nhiều ở da đầu là do vùng này có tuyến dầu hoạt động mạnh, tạo điều kiện cho vi nấm phát triển và kích thích các triệu chứng bùng phát. Không giống với viêm da dầu ở những vị trí khác, viêm da dầu ở đầu có thể gặp ở cả người trưởng thành và trẻ từ 0 – 3 tháng tuổi.

Tuy nhiên nếu xảy ra ở trẻ nhỏ, bệnh có xu hướng biến mất sau một thời gian ngắn và hầu như không phải can thiệp các biện pháp điều trị. Ngược lại, bệnh khởi phát ở người trưởng thành thường tái đi tái lại nhiều lần, gây ngứa ngáy, khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến ngoại hình.

Dấu hiệu nhận biết viêm da dầu ở đầu

Viêm da dầu ở đầu đặc trưng bởi tình trạng da đỏ và xuất hiện nhiều vảy bong. Tuy nhiên, triệu chứng của bệnh có sự khác biệt rõ rệt giữa trẻ nhỏ và người trưởng thành.

Triệu chứng của viêm da dầu ở đầu xảy ra ở trẻ nhỏ, bao gồm:

• Da dầu có nhiều mảng bám màu vàng nâu hoặc nâu đen, bám chặt vào da và khó bong
• Tổn thương không gây khó chịu, nóng rát hay ngứa ngáy
• Dân gian thường gọi tình trạng này là “cứt trâu”
• Bệnh lý có xu hướng thuyên giảm và biến mất hoàn toàn khi trẻ được 6 – 12 tháng tuổi.

Trong khi đó, viêm da tiết bã ở da đầu xảy ra ở người lớn thường phát sinh thương tổn có mức độ nặng hơn và có thể đi kèm với một số triệu chứng cơ năng.

Dấu hiệu nhận biết viêm da dầu ở đầu xảy ra ở người trưởng thành, bao gồm:

• Da đầu xuất hiện vết đỏ/ hồng và có nhiều vảy trắng
• Da đổ nhiều dầu, nhờn rít và gây bết chân tóc
• Ở viền tóc thường xuất hiện bờ viền nổi cộm, có màu đỏ và ranh giới rõ ràng so với khu vực da xung quanh.
• Bờ viền thường có hình đa cung hoặc hình tròn và được phủ vảy trắng bên trên.
• Thương tổn da có thể không gây ngứa hoặc gây ngứa nhẹ và kèm nóng rát.

Nguyên nhân gây bệnh & Yếu tố rủi ro

Nguyên nhân gây viêm da dầu ở đầu vẫn chưa được xác định. Qua một số nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy bệnh có liên hệ mật thiết với nấm men Malassezia và hoạt động bất thường của hệ miễn dịch. Ngoài ra nghiên cứu cũng cho thấy, nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên nếu có người thân mắc bệnh vảy nến hoặc viêm da tiết bã.

Tuy nhiên bệnh chỉ khởi phát khi bị kích thích bởi các yếu tố rủi ro sau:

• Dị ứng với dầu gội hoặc sản phẩm xịt tóc: Các thành phần có trong các sản phẩm này có thể gây dị ứng và kích thích bùng phát các triệu chứng của viêm da dầu.
• Sinh sống trong môi trường ô nhiễm: Sinh sống trong điều kiện không khí ô nhiễm, nguồn nước không đảm bảo,… có thể khiến da đầu suy yếu, thúc đẩy tăng sinh số lượng nấm men và làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Chế độ ăn uống: Thường xuyên ăn thực phẩm dễ gây dị ứng, đồ ngọt, nước ngọt có gas, rượu bia và thực phẩm cay nóng,… là điều kiện thuận lợi để viêm da dầu ở đầu bùng phát mạnh. Các loại thực phẩm và đồ uống này có thể khiến tuyến bã nhờn bị rối loạn, dẫn đến tình trạng tăng bài tiết dầu thừa và kích thích vi nấm phát triển.
• Suy giảm miễn dịch: Viêm da dầu và các bệnh da liễu mãn tính thường có xu hướng khởi phát khi hệ miễn dịch suy giảm (đang mang thai, sau khi sinh, trẻ sơ sinh, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch,…). Ở những người bị suy giảm miễn dịch kéo dài (cấy ghép tạng, tiểu đường, nhiễm HIV,…), viêm da dầu thường bùng phát mạnh, gây tổn thương da nặng nề và lan tỏa rộng.
• Một số yếu tố khác: Viêm da dầu ở đầu còn có thể xảy ra do một số yếu tố rủi ro khác như mắc các bệnh lý về da đầu (viêm da cơ địa, chàm, vảy nến, gàu), căng thẳng thần kinh, vệ sinh kém, mất ngủ kéo dài,…

Ảnh hưởng của bệnh viêm da dầu ở đầu

Viêm da dầu xảy ra ở trẻ từ 0 – 3 tháng tuổi thường không gây ngứa hay khó chịu và có thể tự biến mất sau một thời gian ngắn. Tuy nhiên nếu khởi phát ở người trưởng thành, bệnh có thể tái phát nhiều lần, gây nóng rát và ngứa ngáy.

Hơn nữa, tình trạng da bong tróc, tiết nhiều dầu và bong vảy còn ảnh hưởng đến tâm lý và ngoại hình. Bên cạnh đó, bệnh lý này còn có thể gây ra một số ảnh hưởng như:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh da đầu: Viêm da dầu bùng phát có thể gây rối loạn tuyến bã nhờn, làm mất cân bằng hệ vi sinh và độ ẩm của da. Các tác động này khiến da dầu suy giảm sức đề kháng và tạo điều kiện cho một số bệnh lý da dầu bùng phát mạnh như viêm da cơ địa, vảy nến, gàu,…
• Rụng tóc: Viêm da tiết bã xảy ra ở vùng da đầu có thể làm tăng sinh số lượng vi nấm, gây hư hại chân tóc và làm tăng số lượng tóc rụng. Ngoài ra, bệnh còn khiến tóc khô xơ, gãy rụng và chẻ ngọn.
• Bội nhiễm da: Khác với vùng da toàn thân, da đầu có nhiều nang tóc và có hoạt động bài tiết dầu thừa mạnh nên vi khuẩn và nấm dễ phát triển. Nếu thường xuyên chà xát và gãi cào, vi khuẩn và nấm có thể xâm nhập vào vết xước và gây bội nhiễm da. Da bị bội nhiễm không chỉ gây sưng đỏ, tụ mủ mà còn phát sinh cơn đau, làm tăng thân nhiệt và nhức mỏi.

Nếu chăm sóc và xử lý đúng cách, viêm da dầu ở đầu có thể thuyên giảm và hạn chế nguy cơ phát sinh các biến chứng nói trên.

Các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa tái phát

Bên cạnh việc sử dụng thuốc và thảo dược tự nhiên, bạn cần xây dựng chế độ chăm sóc khoa học nhằm hỗ trợ làm giảm triệu chứng, bảo vệ da dầu và hạn chế nguy cơ bệnh tái phát.

Các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa viêm da dầu ở đầu tái phát, bao gồm:

• Gội đầu thường xuyên (2 ngày/ lần) và giữ da đầu khô thoáng. Sau khi gội nên sấy tóc khô hoàn toàn để tránh tình trạng tóc bết rít, đổ nhiều dầu và kích thích bệnh bùng phát.
• Khi gội đầu nên massage nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh khiến da xây xước và chảy máu.
• Nên sử dụng mũ cói và dù khi di chuyển ngoài trời. Tránh để ánh nắng tiếp xúc trực tiếp với da đầu. Tia UV trong ánh nắng mặt trời có thể gây hư hại chân tóc, tăng số lượng tóc rụng và kích thích da tiết nhiều dầu thừa.
• Tránh dùng nhiệt và hóa chất lên tóc. Các tác động này có thể khiến tóc hư yếu và tạo điều kiện cho bệnh bùng phát mạnh.
• Tránh uống rượu bia, hút thuốc lá, nước ngọt có gas, thức ăn chứa nhiều đường, dầu mỡ và gia vị cay nóng.
• Nếu viêm da dầu ở đầu gây ngứa nhiều, bạn nên liên hệ với bác sĩ để được chỉ định thuốc kháng histamine H1. Tuyệt đối không chà xát và gãi mạnh lên da.

Cách điều trị viêm da dầu ở đầu phổ biến

Để làm giảm triệu chứng và ngăn ngừa tiến triển của viêm da tiết bã ở da đầu, bạn có thể áp dụng một số biện pháp điều trị sau:

1. Sử dụng thuốc

Thông thường, viêm da dầu ở đầu được điều trị bằng cách sử dụng dầu gội kháng nấm. Bên cạnh đó để loại bỏ vảy bong và ngăn ngừa viêm nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định một số dầu gội chứa hoạt chất bạt sừng và sát trùng.

Một số loại thuốc được dùng trong điều trị viêm da dầu ở đầu, bao gồm:

• Dầu gội chứa Ketoconazole: Ketoconazole là hoạt chất có tác dụng ức chế nấm men, nhạy cảm với Malassezia và Candida – 2 loại vi nấm thường gặp ở người bị viêm da tiết bã. Sử dụng dầu gội chứa hoạt chất này có thể giảm các triệu chứng như ngứa, đỏ da và bong vảy.
• Dầu gội chứa Acid salicylic: Acid salicylic là dẫn xuất của beta-hydroxy acid. Hoạt chất này có tác dụng làm bong vảy sừng, điều hòa hoạt động tiết bã nhờn và sát trùng nhẹ. Do đó dầu gội chứa axit salicylic thường được dùng trong trường hợp da dầu có nhiều vảy trắng, tiết nhiều dầu và gây bết rít chân tóc.
• Dầu gội chứa Zinc pyrithione hoặc Selenium sulfide: Với các chủng nấm Malassezia kháng thuốc nhóm azol, bác sĩ sẽ chỉ định thay thế bằng dầu gội chứa Selenium sulfide hoặc Zinc pyrithione.
• Dầu gội chứa Biotin: Trong trường hợp viêm da dầu gây rụng tóc nhiều, nên sử dụng dầu gội chứa Biotin để nuôi dưỡng chân tóc, duy trì mái tóc chắc khỏe và giảm số lượng tóc rụng.

Viêm da tiết bã ở vùng da dầu thường có đáp ứng tốt sau khi dùng các loại dầu gội trên. Tuy nhiên đối với những trường hợp thương tổn da có mức độ nặng nề và lan tỏa rộng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng nấm đường uống và thuốc kháng histamine H1 (nếu ngứa ngáy nhiều).

Thuốc kháng nấm đường uống có tác dụng ức chế vi nấm mạnh nhưng thường ảnh hưởng đến chức năng gan và khả năng sinh lý ở nam giới. Vì vậy, bạn chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ.

2. Gội đầu bằng thảo dược

Nếu bệnh có mức độ nhẹ và không gây ngứa ngáy, bạn có thể làm giảm triệu chứng bằng cách gội đầu với một số thảo dược tự nhiên như:

• Bồ kết: Flavonoid và saponaretin trong bồ kết có tác dụng phục hồi nang tóc hư tổn và giảm bài tiết dầu thừa. Bên cạnh đó, thảo dược này còn chứa nhiều thành phần tốt cho tóc như canxi, protein, kẽm,…
• Lá trầu không: Tinh dầu trong lá trầu không có đặc tính ức chế virus, nấm và vi khuẩn có hại. Ngoài ra thảo dược này còn có tác dụng sát trùng, giảm viêm và ngứa ngáy da dầu.
• Dùng chanh tươi: Acid citric trong nước cốt chanh có thể loại bỏ dầu thừa trên da dầu, làm sạch bã nhờn và kìm hãm hoạt động của vi nấm Malassezia. Vì vậy bạn có thể cho nước cốt chanh vào dầu gội để tăng tác dụng làm sạch và giảm ngứa da.
• Dầu dừa: Nếu viêm da tiết bã gây khô tóc, khiến tóc chẻ ngọn và gãy rụng nhiều, bạn có thể dùng dầu dừa xoa nhẹ lên phần thân và đuôi tóc. Ủ trong khoảng 5 phút, rửa lại với nước sạch và gội đầu như bình thường. Dầu dừa chứa nhiều axit béo, có tác dụng phục hồi mái tóc hư tổn và tăng độ chắc khỏe cho tóc.

Hy vọng qua những thông tin trong bài viết, bạn đọc đã hiểu hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp điều trị viêm da dầu ở đầu. Nếu có thắc mắc về bệnh lý này, nên chủ động thăm khám để được bác sĩ chuyên khoa tư vấn và hướng dẫn cách điều trị cụ thể.