Tìm hiểu dị ứng thời tiết ở trẻ nhỏ là gì?

Trẻ bị dị ứng thời tiết là phản ứng của hệ miễn dịch khi trẻ tiếp xúc với các yếu tố môi trường thay đổi đột ngột như thời tiết lạnh, nóng, ẩm ướt hoặc khô hanh. Cơ thể trẻ nhạy cảm, dễ bị kích ứng bởi sự biến đổi này, dẫn đến các triệu chứng như hắt hơi, ngứa mũi, nghẹt mũi, phát ban da, ngứa ngáy hoặc khó thở.

Các triệu chứng này thường xuất hiện khi thời tiết thay đổi đột ngột, như chuyển mùa, từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại. Dị ứng thời tiết có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp và da của trẻ, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày nếu không được điều trị kịp thời.

Triệu chứng trẻ dị ứng thời tiết

Trẻ bị dị ứng thời tiết thường có các triệu chứng rõ rệt, liên quan chủ yếu đến da và hệ hô hấp như sau:

• Hắt hơi, sổ mũi: Trẻ hắt hơi liên tục, kèm theo chảy nước mũi, nghẹt mũi hoặc ngứa mũi.
• Ho và khó thở: Hệ hô hấp của trẻ bị kích ứng, gây ho khan hoặc thở khò khè, khó thở, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi trời trở lạnh.
• Ngứa mắt, đỏ mắt: Trẻ có thể bị ngứa hoặc đỏ mắt, kèm theo chảy nước mắt, làm mắt bị kích ứng.
• Phát ban da: Thời tiết thay đổi có thể gây phát ban, nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy hoặc sưng tấy ở da.
• Khô và bong tróc da: Da của trẻ có thể bị khô, nứt nẻ hoặc bong tróc, đặc biệt ở những khu vực tiếp xúc nhiều với không khí lạnh hoặc hanh khô.
• Mệt mỏi, quấy khóc: Do cảm giác khó chịu từ các triệu chứng dị ứng, trẻ có thể trở nên quấy khóc, mệt mỏi hoặc khó ngủ.

Nguyên nhân trẻ em dị ứng thời tiết

Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến khiến trẻ em dị ứng thời tiết:

• Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột: Khi thời tiết chuyển từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại, cơ thể trẻ chưa kịp thích nghi, dẫn đến kích ứng da hoặc hệ hô hấp.
• Độ ẩm thay đổi: Không khí khô làm da và niêm mạc mũi khô rát, trong khi thời tiết ẩm ướt tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển, dễ gây dị ứng.
• Phấn hoa, nấm mốc và bụi: Khi thời tiết thay đổi, đặc biệt vào mùa xuân hoặc mùa thu, phấn hoa, nấm mốc và bụi dễ phát tán trong không khí, khiến trẻ dễ bị dị ứng nếu tiếp xúc với chúng.
• Sức đề kháng của trẻ yếu: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ còn đang phát triển, do đó, dễ bị phản ứng quá mức khi gặp những yếu tố môi trường thay đổi, dẫn đến dị ứng.
• Di truyền: Trẻ em có cha mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc các bệnh dị ứng, như viêm mũi dị ứng hoặc hen suyễn, có nguy cơ cao hơn bị dị ứng thời tiết.

Dị ứng thời tiết ở trẻ nhỏ nguy hiểm không?

Dị ứng thời tiết ở trẻ em thường không nguy hiểm nếu được phát hiện và xử lý đúng cách. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc và điều trị, tình trạng này dẫn đến một số biến chứng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ như:

• Biến chứng về hô hấp: Gây ra viêm mũi dị ứng, ho, khó thở, thở khò khè hoặc thậm chí là hen suyễn. Trong các trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể gặp khó khăn khi thở, cần sự can thiệp y tế ngay lập tức.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Nếu dị ứng thời tiết kéo dài, trẻ có thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi do hệ miễn dịch suy yếu và niêm mạc hô hấp bị tổn thương.
• Tổn thương da: Phát ban, mẩn ngứa hoặc khô da kéo dài làm da của trẻ bị tổn thương, nhiễm trùng do trẻ gãi nhiều. 
• Giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng dị ứng như ngứa ngáy, khó chịu, mất ngủ có thể khiến trẻ mệt mỏi, quấy khóc, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.

Biện pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán trẻ bị dị ứng thời tiết, bác sĩ thường áp dụng các biện pháp sau:

Thăm khám lâm sàng:

• Bác sĩ hỏi về các triệu chứng mà trẻ gặp phải, thời điểm xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của chúng. 
• Tìm hiểu về lịch sử bệnh lý gia đình, đặc biệt là các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn, chàm da.
• Quan sát triệu chứng khi thay đổi thời tiết của trẻ như bị hắt hơi, sổ mũi, khó thở hoặc phát ban da vào thời điểm giao mùa.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu: Đo lượng kháng thể IgE trong máu của trẻ, là một chất mà cơ thể sản xuất khi phản ứng với dị nguyên. Nếu mức IgE cao có thể là dấu hiệu dị ứng.
• Test dị ứng da: Thử nghiệm nhỏ một lượng nhỏ các chất gây dị ứng nghi ngờ lên da trẻ để xem phản ứng.
• Xét nghiệm chức năng hô hấp: Đo lưu lượng đỉnh thở (peak flow) để đánh giá chức năng phổi, đặc biệt hữu ích với trẻ nghi ngờ hen suyễn.

Cách phòng ngừa trẻ nhỏ dị ứng thời tiết

Để phòng ngừa dị ứng thời tiết ở trẻ, cha mẹ cần chú ý các biện pháp sau để bảo vệ sức khỏe cho trẻ khi thời tiết thay đổi:

Giữ ấm hoặc mát cơ thể theo thời tiết

• Vào mùa lạnh, hãy mặc ấm cho trẻ, đặc biệt chú ý giữ ấm vùng cổ, mũi và ngực. Khi ra ngoài, trẻ nên được trang bị mũ, khăn choàng, găng tay và khẩu trang.
• Vào mùa nóng, hãy cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, tránh để trẻ tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ cao.
• Vào mùa khô, hãy sử dụng máy tạo độ ẩm để giữ cho không khí không quá khô, hạn chế tình trạng khô da và mũi của trẻ.

Hạn chế để trẻ tiếp xúc dị ứng

• Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, giữ môi trường sống sạch sẽ để hạn chế bụi, phấn hoa và nấm mốc - những yếu tố có thể gây dị ứng khi thời tiết thay đổi.
• Sử dụng máy lọc không khí để giảm thiểu các dị nguyên trong nhà, đặc biệt vào mùa xuân hoặc thu khi phấn hoa xuất hiện nhiều.
• Tránh cho trẻ ra ngoài vào thời điểm có gió mạnh hoặc khi không khí nhiều phấn hoa, nấm mốc.
• Khi trở về nhà sau khi ra ngoài, nên vệ sinh tay chân và thay quần áo cho trẻ để loại bỏ các dị nguyên dính trên da hoặc quần áo.
• Vệ sinh mũi họng cho trẻ hàng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý để giữ sạch đường hô hấp, giảm nguy cơ viêm mũi do dị ứng.

Tăng sức đề kháng cho trẻ

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, cân đối, bao gồm các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như vitamin C, D để tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
• Đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine, đặc biệt là các bệnh liên quan đến đường hô hấp, để tăng cường khả năng miễn dịch.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trẻ bị dị ứng thời tiết có thể được kiểm soát tại nhà, nhưng nếu có những dấu hiệu cảnh báo dưới đây, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám:

• Trẻ bị nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy và các nốt phát ban lan rộng hoặc không biến mất sau vài ngày.
• Trẻ bị sốt cao, co giật kèm theo các triệu chứng dị ứng, da bị sưng tấy, mưng mủ.
• Nếu trẻ bị sổ mũi, ho kéo dài nhiều ngày không thuyên giảm, đặc biệt vào ban đêm.
• Dị ứng khiến trẻ mệt mỏi, quấy khóc, chán ăn hoặc khó ngủ.

Điều trị dị ứng thời tiết ở trẻ nhỏ hiệu quả

Phương pháp điều trị dị ứng thời tiết ở trẻ nhỏ thường dựa trên việc kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát như sau:

Sử dụng các loại thuốc

Một số loại thuốc Tây được chỉ định trong điều trị dị ứng thời tiết ở trẻ nhỏ bao gồm:

Thuốc kháng histamin:

• Công dụng: Ức chế tác động của histamin – chất gây ra các phản ứng dị ứng trong cơ thể. Loại thuốc này làm giảm các triệu chứng như hắt hơi, ngứa mũi, sổ mũi và phát ban.
• Thuốc phổ biến: Cetirizine, Loratadine, Fexofenadine.

Thuốc corticosteroid:

• Công dụng: Giảm viêm và làm dịu phản ứng dị ứng, đặc biệt là trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng hoặc kéo dài.
• Thuốc phổ biến: Dạng thuốc xịt mũi (Fluticasone, Mometasone), thuốc bôi ngoài da (Hydrocortisone) hoặc dạng uống trong các trường hợp nặng.

Thuốc giảm nghẹt mũi:

• Công dụng: Thuốc này giúp giảm nghẹt mũi do dị ứng thời tiết bằng cách co mạch máu trong niêm mạc mũi, từ đó giảm sưng và cải thiện thông thoáng đường thở.
• Dạng thuốc: Thuốc nhỏ mũi hoặc xịt mũi như Oxymetazoline hoặc Pseudoephedrine.

Thuốc giãn phế quản:

• Công dụng: Đối với trẻ bị dị ứng thời tiết kèm theo các triệu chứng hô hấp như khó thở, thở khò khè, thuốc giãn phế quản có thể được chỉ định để giúp nới rộng đường thở và cải thiện hô hấp.
• Dạng thuốc: Thường sử dụng qua máy xông hoặc thuốc hít (Salbutamol, Ipratropium).

Thuốc chống viêm mũi dị ứng:

• Công dụng: Thuốc này giúp ngăn chặn tác động của leukotriene, giảm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng và hen suyễn do dị ứng.
• Thuốc phổ biến: Montelukast (Singulair).

Điều trị triệu chứng ngoài da:

• Kem bôi corticosteroid: Giúp giảm viêm, ngứa và phát ban trên da do dị ứng thời tiết.
• Kem dưỡng ẩm: Dùng để dưỡng ẩm, bảo vệ da của trẻ khi da bị khô, bong tróc do dị ứng, đặc biệt trong thời tiết lạnh và khô hanh.

Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy)

Những trường hợp không phù hợp dùng thuốc, trẻ sẽ được chỉ định liệu pháp miễn dịch.

• Cơ chế: Đây là phương pháp giúp hệ miễn dịch dần quen với các dị nguyên gây dị ứng. Trẻ sẽ được tiếp xúc với lượng nhỏ các dị nguyên qua các liệu pháp tiêm hoặc dùng viên ngậm dưới lưỡi.
• Tác dụng: Giảm dần phản ứng dị ứng của cơ thể theo thời gian, giúp trẻ có thể thích nghi tốt hơn với các yếu tố gây dị ứng thời tiết.
• Lưu ý: Liệu pháp miễn dịch kéo dài vài năm và cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.