Mất ngủ ở thanh niên là gì?

Mất ngủ ở thanh niên đang ngày càng trở nên phổ biến, không chỉ là vấn đề của người trung niên hay cao tuổi. Những người trẻ tuổi thường gặp các biểu hiện như khó ngủ, ngủ chập chờn, không sâu giấc hay tỉnh giấc giữa đêm và khó ngủ lại. 

Một số người có thể ngủ nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, đau đầu, cơ thể suy nhược do giấc ngủ không đảm bảo. Nếu bạn trong độ tuổi từ 16 - 30 và gặp tình trạng này ít nhất 3 lần/tuần kéo dài từ 1 - 3 tháng, thì có khả năng bạn đang mắc chứng mất ngủ ở thanh niên.

Dấu hiệu nhận biết thanh niên mất ngủ 

Dấu hiệu mất ngủ ở thanh niên thường xuất hiện khi giấc ngủ bị gián đoạn kéo dài trên 3 đêm mỗi tuần trong ít nhất 3 tháng, các biểu hiện chính bao gồm:

• Trằn trọc, khó ngủ.
• Ngủ chập chờn, không sâu giấc.
• Nửa đêm thức giấc đột ngột, rất khó để có thể tiếp tục ngủ lại.
• Mơ nhiều, giấc ngủ không chất lượng.
• Cảm giác mệt mỏi, uể oải, đau đầu sau khi thức dậy.
• Buồn ngủ suốt ngày nhưng không thể ngủ được.
• Cơ thể không có sức sống, suy nhược, luôn trong trạng thái uể oải. 

Nguyên nhân khiến thanh niên thường bị mất ngủ

Nguyên nhân khiến trẻ bị mất ngủ có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, một số nguyên nhân chính bao gồm:

• Thói quen sinh hoạt không khoa học: Thức khuya để chơi game, xem phim hoặc lướt mạng xã hội làm thay đổi nhịp sinh học, gây mệt mỏi và mất ngủ.
• Áp lực học tập và công việc: Căng thẳng, lo âu kéo dài từ việc học hoặc công việc có thể gây ra rối loạn giấc ngủ, làm người trẻ khó ngủ hoặc trằn trọc.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như thuốc trị cảm, giảm đau, thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chống trầm cảm có thể gây mất ngủ, đặc biệt nếu sử dụng không đúng cách.
• Bệnh lý toàn thân: Các bệnh như trào ngược dạ dày, hen suyễn, cường giáp hay rối loạn nội tiết tố cũng gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn uống không khoa học, nhất là việc ăn đêm nhiều dầu mỡ, gia vị có thể gây khó tiêu, trào ngược và làm mất ngủ.
• Các nguyên nhân khác: Mất ngủ còn có thể do các yếu tố như cú sốc tâm lý, không gian ngủ không thoải mái, thay đổi nhịp sinh học liên tục hoặc hậu quả từ Covid-19.

Hệ lụy khôn lường khi mất ngủ

Mất ngủ ở giới trẻ có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống, khiến thanh niên gặp nhiều vấn đề sau:

• Tăng huyết áp: Thiếu ngủ làm gia tăng căng thẳng, tăng nhịp tim và huyết áp. Nếu tình trạng này kéo dài, sẽ dẫn đến tăng huyết áp mãn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch.
• Thiếu tập trung, mất tỉnh táo: Những người thiếu ngủ thường khó tập trung, thiếu tỉnh táo, điều này làm giảm hiệu suất học tập và công việc, thậm chí tăng nguy cơ tai nạn khi tham gia giao thông.
• Nguy cơ trầm cảm: Thiếu ngủ kéo dài có thể gây rối loạn chức năng não, khiến người trẻ dễ bị căng thẳng, suy nghĩ tiêu cực và lâu dài có thể dẫn đến trầm cảm. Đây là một vấn đề sức khỏe tâm thần đang gia tăng trong giới trẻ.
• Tăng cân, béo phì, nguy cơ ung thư: Mất ngủ làm rối loạn quá trình trao đổi chất, tăng thèm ăn và có xu hướng ăn thức ăn không lành mạnh vào ban đêm, từ đó dẫn đến tăng cân và béo phì. 

Những hệ lụy này cho thấy tầm quan trọng của giấc ngủ đối với sức khỏe của người trẻ, cần có lối sống lành mạnh để bảo vệ chất lượng giấc ngủ.

Biện pháp phòng ngừa mất ngủ ở thanh niên

Dưới đây là một số cách bạn có thể thực hiện để phòng ngừa mất ngủ:

• Cân bằng thời gian học tập, làm việc và nghỉ ngơi, tránh làm việc quá 8 giờ mỗi ngày và không để bản thân rơi vào trạng thái lo âu hay căng thẳng kéo dài.
• Dành thời gian thư giãn và trao đổi với bác sĩ khi cảm thấy tâm lý không ổn định, vì tâm lý căng thẳng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và giấc ngủ.
• Giới hạn sử dụng thiết bị điện tử vào ban đêm, đi vệ sinh trước khi ngủ và bổ sung thực phẩm lành mạnh như nấm, gà, hạt sen và đậu đen để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Theo dõi và điều trị những bệnh lý có thể gây gián đoạn giấc ngủ.
• Điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống lành mạnh và tránh xa thuốc lá, rượu bia, cũng như các đồ uống chứa caffeine.
• Thường xuyên luyện tập thể dục để giảm căng thẳng, nâng cao sức khỏe và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Mất ngủ ở thanh niên đang trở thành một vấn đề phổ biến, với tỷ lệ ngày càng tăng và liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Tình trạng này tiềm ẩn nhiều nguy cơ, có thể tác động xấu đến sức khỏe và tâm lý của giới trẻ. Vì vậy, khi nhận thấy các dấu hiệu mất ngủ, không nên coi nhẹ, thay vào đó, cần thăm khám bác sĩ sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Điều Trị mất ngủ ở thanh niên

Nếu đang gặp phải tình trạng này, bạn đọc có thể tham khảo một số phương pháp được chúng tôi chia sẻ bên dưới đây:

Thuốc Tây Y trị mất ngủ

Bác sĩ thường dựa vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng của bệnh để chỉ định các loại thuốc phù hợp, dưới đây là một số loại thuốc thường được sử dụng:

• Thuốc giải lo âu: Một số loại thuốc như Clonazepam, Diazepam, Bromazepam, Rotunda có thể được chỉ định cho những trường hợp mất ngủ ngắn hạn và nhẹ. Chúng có tác dụng nhanh chóng nhưng không nên sử dụng kéo dài do nguy cơ phát triển tình trạng nhờn thuốc.
• Thuốc an thần mới: Olanzapine, Amisulpride và Quetiapine là những ví dụ điển hình trong nhóm này. Chúng có tác dụng gây ngủ mạnh mẽ nhưng có thể dẫn đến cảm giác thèm ăn và tăng cân.
• Thuốc ngủ: Các loại như Phenobarbital và Zolpidem có khả năng gây ngủ nhanh, tuy nhiên, chúng cũng đi kèm với nhiều tác dụng phụ như đau đầu, chóng mặt và rối loạn tiêu hóa.
• Thuốc kháng Histamin: Nhóm thuốc này thường được sử dụng để chống dị ứng và giảm cảm giác ngứa, giúp người dùng dễ ngủ hơn. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra mệt mỏi, khô miệng và tình trạng uể oải.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Ví dụ như Clomipramine, có tác dụng giảm triệu chứng trầm cảm thông qua việc tác động lên hệ serotonin. Người bệnh phải sử dụng trong 3-4 tuần mới thấy hiệu quả và cũng có nhiều tác dụng phụ như táo bón và đắng miệng.

Liệu pháp tâm lý

Trong lĩnh vực y học hiện đại, các bác sĩ thường kết hợp thuốc với liệu pháp tâm lý để điều trị chứng mất ngủ, một số phương pháp tâm lý thường được áp dụng như sau:

• Liệu pháp tâm lý cá nhân: Phương pháp này nhằm cung cấp không gian cho bệnh nhân bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc và lo âu của mình, giúp họ hiểu rõ hơn về tình trạng của mình.
• Liệu pháp nhận thức - hành vi: Đây là phương pháp tập trung vào việc nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực có liên quan đến giấc ngủ. Bệnh nhân được hướng dẫn cách thay đổi hành vi và thói quen có thể gây ra mất ngủ.
• Liệu pháp chánh niệm: Phương pháp này giúp người bệnh tập trung vào hiện tại, giảm lo âu và căng thẳng. Bằng cách thực hành chánh niệm, bệnh nhân có thể cải thiện khả năng thư giãn và giấc ngủ.

Tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng mất ngủ của mỗi người, bác sĩ sẽ lựa chọn hoặc kết hợp nhiều phương pháp trên để đạt được hiệu quả tốt nhất cho quá trình điều trị. 

Các liệu pháp bổ sung giúp cải thiện tình trạng mất ngủ

Ngoài các phương pháp chính để điều trị mất ngủ, bạn có thể cải thiện tình trạng này bằng một số liệu pháp bổ sung như sau:

• Ngồi thiền: Thiền giúp giải tỏa căng thẳng, lo âu và mệt mỏi. Thực hành từ 5 đến 15 phút mỗi ngày sẽ giúp thanh lọc suy nghĩ tiêu cực, cải thiện trí nhớ và tăng cường hoạt động của não.
• Tập thể dục: Vận động đều đặn mỗi ngày không chỉ nâng cao sức khỏe mà còn giúp giảm căng thẳng. Nghiên cứu cho thấy, hoạt động thể chất kích thích sản sinh hormone endorphin, giúp thư giãn và ngủ ngon hơn.
• Liệu pháp mùi hương: Sử dụng tinh dầu thơm qua tắm, máy khuếch tán hoặc massage có thể giúp giảm lo âu và cải thiện giấc ngủ. Một số tinh dầu như oải hương, bạc hà và cam chanh được khuyên dùng trước khi ngủ để nâng cao chất lượng giấc ngủ.