Mất ngủ sau cai nghiện là gì?

Mất ngủ sau quá trình cai nghiện là tình trạng một người gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ, thường kéo dài sau khi ngừng sử dụng chất gây nghiện. Người mắc phải có thể trải qua hiện tượng khó vào giấc, giấc ngủ ngắn,  không sâu hoặc hay tỉnh giấc giữa đêm. Tình trạng này có thể kéo dài nhiều tháng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Rối loạn giấc ngủ và mất ngủ rất phổ biến trong giai đoạn cai nghiện các chất như rượu, ma túy hoặc thuốc giảm đau. Theo các nghiên cứu, người cai nghiện gặp mất ngủ cao gấp 5 lần so với người bình thường. Điều này gây ra tình trạng suy nhược cơ thể, kéo dài mệt mỏi, giảm khả năng tập trung, suy nghĩ chậm chạp và làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như lo âu và trầm cảm.

Nguyên nhân gây mất ngủ sau khi cai nghiện

Mất ngủ sau cai nghiện có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, một số nguyên nhân chủ yếu bao gồm:

• Thay đổi hóa học trong não: Khi người cai nghiện ngừng sử dụng chất kích thích, não bộ cần thời gian để tái cân bằng các hóa chất và chất dẫn truyền thần kinh. Quá trình này có thể gây ra mất cân bằng và dẫn đến tình trạng rối loạn giấc ngủ.
• Lo âu và căng thẳng: Cai nghiện thường khiến người bệnh phải đối mặt với cảm giác lo lắng, căng thẳng và thậm chí là trầm cảm, gây khó khăn trong việc thư giãn và đi vào giấc ngủ.
• Triệu chứng cai nghiện về thể chất: Các triệu chứng như đau nhức cơ, mệt mỏi và khó chịu về thể chất trong quá trình cai có thể làm giấc ngủ trở nên khó khăn.
• Thay đổi thói quen sống: Việc thay đổi chế độ sinh hoạt, bao gồm thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày, cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Cảm giác mất mát: Nhiều người có thể cảm thấy hụt hẫng khi từ bỏ chất gây nghiện đã gắn bó lâu dài, dẫn đến khó ngủ do cảm xúc tiêu cực.
• Tác dụng phụ của thuốc hỗ trợ: Một số loại thuốc dùng trong quá trình cai nghiện có thể gây tác dụng phụ như mất ngủ.

Mất ngủ sau cai nghiện có ảnh hưởng gì không?

Mất ngủ sau cai nghiện có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe và quá trình phục hồi của người bệnh, bao gồm:

• Suy giảm sức khỏe thể chất: Mất ngủ kéo dài làm suy nhược cơ thể, gây ra tình trạng mệt mỏi, giảm sức đề kháng và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.
• Suy giảm tinh thần: Thiếu ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần, gây khó chịu, lo âu, căng thẳng và thậm chí làm gia tăng nguy cơ trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác.
• Giảm khả năng tập trung và tư duy: Mất ngủ khiến người cai nghiện khó tập trung, giảm hiệu suất công việc và các hoạt động hàng ngày, từ đó ảnh hưởng đến quá trình phục hồi.
• Tăng nguy cơ tái nghiện: Mệt mỏi, lo âu và căng thẳng do mất ngủ có thể khiến người bệnh dễ mất kiểm soát và có xu hướng tái sử dụng chất gây nghiện như một cách để đối phó.
• Rối loạn cảm xúc: Người bị mất ngủ thường dễ cáu gắt, mất kiên nhẫn và khó kiểm soát cảm xúc, làm gia tăng căng thẳng trong các mối quan hệ cá nhân và xã hội.

Phương pháp cải thiện mất ngủ sau cai nghiện

Để hỗ trợ quá trình phục hồi, bạn có thể áp dụng những phương pháp cải thiện giấc ngủ được chúng tôi tổng hợp bên dưới đây:

Dùng thuốc

Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện giấc ngủ và giảm các triệu chứng liên quan hiệu quả nhất có thể kể tới như:

• Melatonin: Hỗ trợ cung cấp hormone tự nhiên giúp cơ thể buồn ngủ, điều chỉnh lại nhịp sinh học và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Thuốc kháng histamine: Giúp làm giảm các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, chảy nước mũi, từ đó hỗ trợ người bệnh ngủ ngon hơn.
• Clonidine: Được sử dụng để giảm các triệu chứng như lo âu, căng thẳng, đau cơ và chuột rút, giúp người bệnh dễ đi vào giấc ngủ hơn.
• Buprenorphine: Hỗ trợ kiểm soát cơn nghiện, giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa mất ngủ nặng hơn.
• Methadone: Thường được dùng trong giai đoạn cai nghiện cấp tính, giúp giảm bớt các triệu chứng cai nghiện, bao gồm cả tình trạng mất ngủ.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng (ví dụ Amitriptyline): Có tác dụng an thần, giảm lo âu và giúp giấc ngủ sâu hơn.
• Benzodiazepine: Là thuốc an thần giúp giảm căng thẳng, lo lắng và cải thiện mất ngủ.

Sử dụng thuốc không kê đơn 

Sử dụng thuốc không kê đơn có thể là một lựa chọn để điều trị mất ngủ sau cai nghiện. Một số sản phẩm phổ biến bao gồm Melatonin, Benadryl, Diphenhydramine HCl hoặc Citrate. 

Mặc dù các loại thuốc và bổ sung này có thể mua mà không cần đơn thuốc, người bệnh vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo sử dụng đúng cách và an toàn.

Chế độ ăn uống phù hợp nhất

Người bị mất ngủ sau cai nghiện nên chú trọng bổ sung dinh dưỡng từ chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh, một số thực phẩm nên được ưu tiên trong chế độ ăn bao gồm:

• Quả óc chó: Loại hạt này chứa axit béo omega-3, tryptophan (một axit amin có lợi cho giấc ngủ) và melatonin, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và dễ dàng đi vào giấc ngủ.
• Rau diếp cá: Thêm món salad rau diếp cá vào bữa tối sẽ cung cấp lactucarium, một chất giúp an thần và hỗ trợ giấc ngủ.
• Hạnh nhân: Cung cấp một lượng magie dồi dào, hạnh nhân có khả năng cải thiện chất lượng giấc ngủ sau quá trình cai nghiện.
• Thực phẩm giàu vitamin B6: Các loại cá như cá ngừ, cá hồi và cá bơn nên được bổ sung để kích thích sản xuất serotonin và melatonin, giúp giảm lo âu, tăng cảm giác buồn ngủ vào ban đêm.
• Nước ép quả anh đào: Uống một ly nước ép quả anh đào có thể làm tăng nồng độ melatonin, từ đó giúp dễ ngủ và có giấc ngủ ngon hơn.
• Tôm: Là nguồn cung cấp tryptophan phong phú, tôm có tác dụng tích cực đến chất lượng giấc ngủ. Nó cũng chứa vitamin D, canxi và nhiều khoáng chất khác, giúp phục hồi sức khỏe và tăng cường sức chịu đựng.

Điều trị không dùng thuốc 

Các phương pháp không dùng thuốc có thể không mang lại kết quả ngay lập tức, nhưng nếu kiên trì sẽ mang lại hiệu quả lâu dài hơn so với thuốc.

• Thời gian cho bản thân: Đọc sách, nghe nhạc nhẹ hoặc viết nhật ký để thư giãn và cảm thấy hạnh phúc hơn.
• Tập thể dục nhẹ: Các hoạt động thể chất nhẹ nhàng giúp giải phóng endorphin, cải thiện tâm trạng. Tuy nhiên, nên tránh tập gần giờ đi ngủ và hỏi ý kiến bác sĩ về thời gian tập luyện.
• Mỉm cười: Tiếng cười giải phóng endorphin, giúp nâng cao tinh thần. Xem phim hài hoặc chia sẻ niềm vui với người thân có thể mang lại cảm giác thoải mái.
• Ra ngoài đi dạo: Nhận ánh sáng mặt trời, đặc biệt vào buổi sáng, giúp tăng cường sản xuất serotonin và melatonin, từ đó hỗ trợ giấc ngủ và điều chỉnh nhịp sinh học.
• Thiền: Yoga và thiền có thể làm dịu tâm trí, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Trò chuyện với người thân: Giao tiếp với gia đình và bạn bè giúp giảm cảm giác cô đơn và lo âu, tạo cảm giác an tâm trong giai đoạn cai nghiện.

Mất ngủ sau cai nghiện có thể mang lại cảm giác khó chịu và tác động tiêu cực đến quá trình phục hồi. Vì vậy, nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng, người bệnh nên tìm đến bệnh viện để tham khảo ý kiến bác sĩ và nhận được sự hướng dẫn chi tiết.