Định nghĩa

Viêm âm đạo do nấm, hay còn gọi là nhiễm nấm âm đạo, là một tình trạng bệnh lý phổ biến xảy ra khi có sự gia tăng quá mức của nấm Candida trong âm đạo. Nấm Candida là một loại nấm thường có mặt tự nhiên trong cơ thể, đặc biệt là ở vùng âm đạo, ruột và miệng. Tuy nhiên, khi môi trường trong âm đạo thay đổi, nấm này có thể phát triển mạnh mẽ và dẫn đến viêm. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ.

Triệu chứng

Những triệu chứng điển hình của viêm âm đạo do nấm thường rất rõ ràng và dễ nhận biết. Chúng bao gồm:

• Ngứa ngáy và rát: Đây là triệu chứng mà nhiều người gặp phải nhất. Cảm giác ngứa ngáy có thể gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Dịch âm đạo bất thường: Dịch tiết từ âm đạo thường có màu trắng, giống như bã đậu, và có mùi hôi khó chịu.
• Đau khi quan hệ: Nhiều phụ nữ gặp phải cảm giác đau rát khi quan hệ tình dục do tình trạng viêm nhiễm.
• Sưng tấy: Vùng âm đạo có thể trở nên sưng tấy và đỏ.

Nếu không được điều trị kịp thời, những triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn và gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh.

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm âm đạo do nấm, trong đó bao gồm:

• Sử dụng thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong âm đạo, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
• Thay đổi nội tiết tố: Những thay đổi trong nội tiết tố, như trong kỳ kinh nguyệt hoặc thai kỳ, có thể làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.
• Sử dụng sản phẩm vệ sinh không phù hợp: Việc sử dụng xà phòng hoặc dung dịch vệ sinh có chứa hóa chất mạnh có thể gây mất cân bằng pH trong âm đạo.
• Hệ miễn dịch yếu: Những bệnh nhân HIV hoặc người đang hóa trị, là những người hệ miễn dịch yếu, có nguy cơ cao mắc viêm âm đạo do nấm.
• Thói quen ăn uống: Chế độ ăn nhiều đường và tinh bột có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm Candida.

Biến chứng

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm âm đạo do nấm có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Nhiễm trùng tái phát: Việc để tình trạng viêm kéo dài có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tái phát nhiều lần.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản: Viêm âm đạo do nấm có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn như viêm vùng chậu, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ.
• Tâm lý không ổn định: Sự khó chịu và đau đớn do viêm âm đạo có thể ảnh hưởng đến tâm lý, dẫn đến lo âu, stress.
• Lây lan sang khu vực khác: Nhiễm nấm có thể lan sang các vùng khác của cơ thể, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Chẩn đoán

Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm thường bắt đầu bằng việc thăm khám lâm sàng. 

1. Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng mà bạn đang gặp phải như ngứa, rát, hoặc có dịch tiết bất thường. Tiếp theo, họ sẽ thực hiện kiểm tra bên ngoài và bên trong âm đạo để phát hiện dấu hiệu viêm.
2. Xét nghiệm dịch tiết âm đạo: Để xác định chính xác có phải là nấm Candida hay không, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch tiết âm đạo và tiến hành xét nghiệm. Kết quả sẽ giúp xác định loại nấm và tình trạng nhiễm trùng.
3. Xét nghiệm khác: Trong một số trường hợp bệnh nhân, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác để loại trừ các nguyên nhân khác gây triệu chứng tương tự, như nhiễm khuẩn hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Việc chẩn đoán chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả nhất cho bạn

Đối tượng

Viêm âm đạo do nấm có thể xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Phụ nữ có thay đổi nội tiết tố: Những người đang mang thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc trong kỳ kinh nguyệt có nguy cơ cao bị nhiễm nấm.
• Người sử dụng kháng sinh: Việc dùng kháng sinh có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn tự nhiên trong âm đạo, dẫn đến sự phát triển của nấm.
• Người có hệ miễn dịch yếu: Những người mắc các bệnh mãn tính như HIV/AIDS, tiểu đường, hoặc đang điều trị ung thư có nguy cơ nhiễm nấm cao hơn.
• Người có thói quen vệ sinh không đúng cách: Việc sử dụng các sản phẩm vệ sinh không phù hợp hoặc không giữ gìn vệ sinh tốt có thể tạo điều kiện cho nấm phát triển.

Phòng ngừa

Để giảm nguy cơ mắc viêm âm đạo do nấm, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Giữ vệ sinh cá nhân: Thường xuyên giữ gìn vệ sinh vùng kín, sử dụng các sản phẩm nhẹ nhàng, không chứa hóa chất mạnh.
• Thay đổi thói quen ăn uống: Hạn chế thực phẩm nhiều đường và tinh bột, tăng cường thực phẩm giàu probiotic như sữa chua để hỗ trợ hệ vi sinh vật trong cơ thể.
• Sử dụng kháng sinh có chỉ định: Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ và không tự ý sử dụng.
• Mặc quần áo thoáng mát: Chọn quần lót từ chất liệu cotton và tránh mặc quần bó chật, giúp vùng kín thông thoáng và khô ráo.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thực hiện khám phụ khoa định kỳ để theo dõi sức khỏe sinh sản và phát hiện sớm các vấn đề liên quan.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Không phải lúc nào cũng cần gặp bác sĩ khi có triệu chứng viêm âm đạo do nấm. Tuy nhiên, bạn nên đến khám nếu:

• Triệu chứng tái phát: Nếu bạn đã từng bị viêm âm đạo do nấm trước đó và triệu chứng tái phát nhiều lần, hãy đến gặp bác sĩ để kiểm tra nguyên nhân sâu xa.
• Triệu chứng nghiêm trọng: Nếu triệu chứng như ngứa, rát, hoặc dịch tiết có mùi hôi trở nên nghiêm trọng và không cải thiện sau khi sử dụng thuốc tự điều trị.
• Có dấu hiệu nhiễm khuẩn: Nếu bạn thấy có dấu hiệu sốt, sưng tấy, hoặc đau bụng, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
• Có quan hệ tình dục: Nếu bạn đang trong giai đoạn có quan hệ tình dục không an toàn hoặc có đối tác mới, hãy đến bác sĩ để kiểm tra và phòng ngừa nhiễm trùng lây lan.

Phương pháp điều trị

Viêm âm đạo do nấm là một vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều phụ nữ có thể gặp phải. Dưới đây là những phương pháp điều trị hiệu quả mà bạn có thể tham khảo để nhanh chóng phục hồi sức khỏe.

Điều trị bằng tây y

Điều trị viêm âm đạo do nấm bằng Tây y thường bao gồm các loại thuốc kháng nấm, với mục tiêu nhanh chóng loại bỏ nấm Candida và giảm triệu chứng. Dưới đây là một số loại thuốc phổ biến, đặc điểm nổi bật và thành phần chính của chúng:

Fluconazole (Diflucan)

• Đặc điểm nổi bật: Fluconazole là một loại thuốc kháng nấm mạnh, thường được chỉ định cho các trường hợp viêm âm đạo do nấm nặng hoặc tái phát. Thuốc có tác dụng nhanh, giúp cải thiện triệu chứng chỉ sau một liều duy nhất trong nhiều trường hợp.
• Thành phần: Fluconazole. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phát triển của nấm bằng cách ức chế enzyme lanosterol 14α-demethylase, một enzyme cần thiết cho sự tổng hợp ergosterol – một thành phần quan trọng của màng tế bào nấm.
• Liều dùng: Thường được chỉ định một liều 150mg uống một lần cho các trường hợp nhẹ, nhưng có thể cần điều chỉnh cho những trường hợp nặng hoặc tái phát.

Clotrimazole (Canesten)

• Đặc điểm nổi bật: Clotrimazole là một loại thuốc bôi tại chỗ phổ biến, giúp giảm nhanh triệu chứng ngứa rát và khó chịu. Thuốc có thể sử dụng dưới dạng kem hoặc viên đặt âm đạo.
• Thành phần: Clotrimazole. Nó hoạt động bằng cách ức chế sự phát triển của nấm Candida và cũng có tác dụng kháng khuẩn nhẹ.
• Liều dùng: Thông thường, dùng thuốc dưới dạng kem bôi 1% 2-3 lần mỗi ngày hoặc viên đặt âm đạo vào buổi tối trong vòng 3 đến 7 ngày.

Miconazole (Monistat)

• Đặc điểm nổi bật: Miconazole cũng là một lựa chọn điều trị hiệu quả cho viêm âm đạo do nấm, có thể sử dụng dưới dạng kem hoặc viên đặt âm đạo. Thuốc không chỉ giảm triệu chứng mà còn điều trị tận gốc sự nhiễm nấm.
• Thành phần: Thành phần chính trong thuốc là miconazole nitrate. Tương tự như clotrimazole, miconazole ức chế tổng hợp ergosterol, làm tổn thương màng tế bào nấm.
• Liều dùng: Có thể sử dụng viên đặt âm đạo 100mg, 200mg, hoặc 1200mg vào buổi tối, trong thời gian từ 1 đến 7 ngày tùy theo mức độ nhiễm.

Terconazole (Terazol)

• Đặc điểm nổi bật: Terconazole là một thuốc kháng nấm có hiệu quả trong việc điều trị các trường hợp viêm âm đạo do nấm tái phát hoặc nặng. Thuốc thường được chỉ định cho những phụ nữ có tiền sử viêm âm đạo do nấm nhiều lần.
• Thành phần: Terconazole. Nó hoạt động bằng cách ức chế sinh tổng hợp ergosterol và gây ra rối loạn trong màng tế bào nấm.
• Liều dùng: Thường được sử dụng dưới dạng viên đặt âm đạo 0.4% vào buổi tối trong 3-7 ngày.

Tác dụng phụ và lưu ý

Mặc dù các loại thuốc kháng nấm này rất hiệu quả, nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Đau bụng: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy đau bụng hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới sau khi dùng thuốc.
• Ngứa hoặc rát: Một số người có thể trải qua cảm giác ngứa hoặc rát tại chỗ khi dùng thuốc bôi.
• Phản ứng dị ứng: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra, nếu bạn gặp phải triệu chứng như phát ban, sưng, hoặc khó thở, cần dừng thuốc và liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

Điều quan trọng là bạn cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và không tự ý ngừng thuốc khi chưa có sự đồng ý. Việc điều trị đúng cách sẽ giúp bạn tránh được tình trạng tái phát.

Điều trị bằng đông y

Điều trị viêm âm đạo do nấm bằng Đông y cũng là một lựa chọn đáng xem xét. Các phương pháp này thường tập trung vào việc cân bằng âm dương và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Một số liệu pháp bao gồm:

1. Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc Đông y thường sử dụng thảo dược như khổ qua, bồ công anh, hay tía tô để thanh nhiệt, giải độc, và chống viêm. Bạn có thể sắc thuốc uống hoặc dùng để ngâm rửa vùng kín.
2. Châm cứu: Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp cải thiện tình trạng sức khỏe toàn diện, tăng cường hệ miễn dịch, từ đó hỗ trợ điều trị viêm âm đạo do nấm hiệu quả hơn.
3. Thay đổi chế độ ăn uống: Đông y khuyến khích việc ăn uống lành mạnh với các thực phẩm giàu dinh dưỡng, đặc biệt là rau xanh, trái cây và các loại hạt có tác dụng tốt cho sức khỏe âm đạo.

Việc điều trị bằng Đông y đòi hỏi kiên nhẫn và cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của các thầy thuốc có kinh nghiệm.

Điều trị tại nhà

Nếu bạn gặp phải triệu chứng viêm âm đạo do nấm nhẹ, một số biện pháp điều trị tại nhà có thể giúp bạn giảm bớt khó chịu:

1. Giữ vệ sinh sạch sẽ: Luôn giữ vùng kín sạch sẽ và khô ráo. Sử dụng nước sạch để rửa và tránh các sản phẩm có chứa hóa chất mạnh.
2. Thực phẩm giàu probiotics: Sữa chua và các thực phẩm chứa probiotics có thể giúp cân bằng lại hệ vi sinh vật trong cơ thể, hỗ trợ điều trị viêm âm đạo do nấm.
3. Tắm nước ấm: Tắm nước ấm (nhiệt độ vừa phải không quá nóng hoặc quá lạnh) có thể giúp giảm ngứa và khó chịu.
4. Thay đổi lối sống: Hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột, vì chúng có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm Candida. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây tươi, và uống đủ nước để duy trì sức khỏe.