Viêm đại tràng co thắt là gì?

Viêm đại tràng co thắt hay còn gọi là hội chứng ruột kích thích (IBS), là một rối loạn chức năng đường ruột phổ biến. Bệnh gây ra các triệu chứng khó chịu như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón, nhưng không gây tổn thương cho đại tràng.

Cụ thể, viêm đại tràng co thắt giống như việc đại tràng của bạn "nhạy cảm" hơn bình thường, dễ dàng bị kích thích bởi thức ăn, stress hoặc các yếu tố khác, dẫn đến các triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, về mặt cấu trúc, đại tràng vẫn hoàn toàn bình thường.

Dấu hiệu nhận biết

Viêm đại tràng co thắt có các triệu chứng đa dạng và thường thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu điển hình mà bạn có thể dựa vào để nhận biết bệnh:

Đau bụng:

• Đây là triệu chứng phổ biến nhất của viêm đại tràng co thắt.
• Cơn đau thường xuất hiện ở vùng bụng dưới, quanh rốn, có thể lan ra khắp bụng.
• Tính chất đau thay đổi (đau quặn, đau âm ỉ, đau dữ dội…).
• Đau bụng giảm sau khi đại tiện xong.

Rối loạn đại tiện:

• Tiêu chảy: Phân lỏng, đi ngoài nhiều lần trong ngày, đôi khi có lẫn nhầy.
• Táo bón: Phân cứng, khô, khó đi, đi đại tiện ít hơn 3 lần/tuần.
• Tiêu chảy và táo bón xen kẽ: Đây là một đặc điểm khá phổ biến của viêm đại tràng co thắt.

Đầy hơi, chướng bụng:

• Cảm giác bụng căng tức, khó chịu, đặc biệt là sau khi ăn.
• Kèm theo ợ hơi, trung tiện nhiều.

Thay đổi thói quen đại tiện:

• Số lần đi đại tiện có sự thay đổi thất thường.
• Cảm giác mót rặn, đi ngoài nhưng không hết phân.
• Phân có thể có hình dạng bất thường (nhỏ, dẹt, có nhầy...).

Các triệu chứng khác:

• Mệt mỏi, khó chịu.
• Lo âu, căng thẳng.
• Rối loạn giấc ngủ.
• Buồn nôn.
• Đau đầu.

Nguyên nhân gây bệnh

Mặc dù viêm đại tràng co thắt là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, nhưng nguyên nhân chính xác gây ra bệnh vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã chỉ ra một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh, bao gồm:

• Co thắt bất thường của cơ ruột: Đại tràng co bóp quá mạnh hoặc quá yếu có thể gây ra đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Tăng nhạy cảm nội tạng: Người bị hội trứng ruột kích thích có xu hướng nhạy cảm hơn với các kích thích bình thường trong ruột, chẳng hạn như sự căng giãn của ruột khi chứa thức ăn hoặc khí.
• Sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột: Sự thay đổi trong thành phần và số lượng vi khuẩn trong ruột có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và gây ra các triệu chứng.
• Stress, lo âu, trầm cảm: Những yếu tố này có thể làm tăng hoạt động của ruột và khiến các triệu chứng IBS trở nên tồi tệ hơn.
• Tiền sử gia đình có người mắc IBS: Nguy cơ mắc IBS cao hơn ở những người có người thân trong gia đình mắc bệnh này.
• Chế độ ăn uống: Một số loại thực phẩm có thể kích thích ruột và làm nặng thêm các triệu chứng IBS, chẳng hạn như thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ uống có ga, caffeine...
• Nhiễm trùng đường ruột: Một số trường hợp bệnh có thể khởi phát sau một đợt nhiễm trùng đường ruột.
• Thay đổi nội tiết tố: Phụ nữ thường có nhiều triệu chứng hơn nam giới, đặc biệt là trong thời kỳ kinh nguyệt.

Viêm đại tràng co thắt gây nguy hiểm không?

Viêm đại tràng co thắt không phải là căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Dù gây ra những triệu chứng khó chịu như đau bụng, đầy hơi, rối loạn đại tiện..., Tuy nhiên bệnh không gây tổn thương đến cấu trúc đại tràng, cũng không làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm khác như ung thư đại tràng.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn có thể chủ quan với bệnh. Viêm đại tràng co thắt kéo dài có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống:

• Gây khó chịu, mệt mỏi: Các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, rối loạn đại tiện... thường xuyên xuất hiện khiến người bệnh luôn cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, công việc và học tập.
• Rối loạn tâm lý: Sống chung với những triệu chứng dai dẳng của IBS có thể gây ra stress, lo âu, trầm cảm, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Người bệnh có thể phải hạn chế các hoạt động xã hội, du lịch, ăn uống... vì lo lắng các triệu chứng IBS xuất hiện.

Vì vậy, khi có các triệu chứng nghi ngờ viêm đại tràng co thắt, bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác. Việc điều trị sớm không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn ngăn ngừa các biến chứng tâm lý.

Phương pháp chẩn đoán 

Chẩn đoán bệnh viêm đại tràng co thắt được thực hiện dựa trên các bước sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng như đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu (tiêu chảy hoặc táo bón), đầy hơi, chướng bụng.
• Loại trừ bệnh lý khác: Xét nghiệm máu, phân hoặc nội soi đại tràng được dùng để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm khác.
• Nội soi: Nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc ruột để phát hiện viêm, tổn thương hoặc các bất thường khác.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra dấu hiệu của nhiễm trùng, thiếu máu hoặc các rối loạn liên quan đến ruột.
• Xét nghiệm phân: Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm phân để tìm các dấu hiệu của nhiễm trùng, ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây bệnh đường ruột.
• Sử dụng tiêu chuẩn Rome IV: Dựa trên các triệu chứng đau bụng kéo dài ít nhất 3 tháng liên quan đến đi tiêu.
• Siêu âm hoặc CT scan: Được sử dụng để kiểm tra các vấn đề nghiêm trọng hơn ở đường tiêu hóa hoặc xác định có tổn thương thực thể hay không.

Đối tượng dễ bị bệnh

Đối tượng dễ bị viêm đại tràng co thắt thường là những người có các yếu tố nguy cơ như:

• Người bị căng thẳng, lo âu.
• Những người có tiền sử bị bệnh rối loạn tiêu hóa.
• Người ít vận động.
• Bệnh nhân có thói quen ăn uống không khoa học, lành mạnh.
• Phụ nữ trong giai đoạn có sự thay đổi hormone.
• Người lớn tuổi.

Phương pháp phòng ngừa

Phòng ngừa viêm đại tràng co thắt có thể được thực hiện bằng cách sau:

• Ăn uống lành mạnh: Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng; bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để hỗ trợ tiêu hóa.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn nhiều một lúc để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Uống đủ nước: Uống ít nhất 1,5-2 lít nước mỗi ngày để ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ tiêu hóa.
• Tập thể dục thường xuyên: Các hoạt động như đi bộ, yoga, và bơi lội giúp cải thiện tiêu hóa và giảm căng thẳng.
• Kiểm soát căng thẳng: Thực hiện các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu để giảm căng thẳng, một nguyên nhân phổ biến của viêm đại tràng co thắt.
• Hạn chế sử dụng kháng sinh không cần thiết: Tránh lạm dụng thuốc kháng sinh để bảo vệ hệ vi sinh vật có lợi trong ruột.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám định kỳ giúp phát hiện và can thiệp kịp thời các vấn đề về tiêu hóa.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến khám bác sĩ khi mắc viêm đại tràng co thắt nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Triệu chứng kéo dài: Đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài hơn vài tuần và không cải thiện sau khi điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc sử dụng thuốc.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Nếu bạn bị sụt cân nhanh mà không có lý do, đây có thể là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng liên quan đến hệ tiêu hóa.
• Xuất hiện máu trong phân: Máu trong phân có thể là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng trong đường tiêu hóa, cần được bác sĩ chẩn đoán và điều trị ngay.
• Tiêu chảy kéo dài, mất nước: Tiêu chảy kéo dài kèm theo các triệu chứng mất nước như khô miệng, khát nước, mệt mỏi cần được can thiệp y tế.
• Đau bụng dữ dội: Cơn đau bụng trở nên nghiêm trọng hoặc có tần suất ngày càng dày đặc, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Sốt kéo dài: Sốt không rõ nguyên nhân kèm theo các triệu chứng tiêu hóa có thể cho thấy viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng nặng.

Điều trị viêm đại tràng co thắt 

Để điều trị hiệu quả bệnh viêm đại tràng co thắt, người bệnh nên tham khảo một số loại thuốc sau:

• Thuốc chống co thắt: Giúp giảm các cơn co thắt đại tràng, từ đó giảm đau bụng và khó chịu.
• Thuốc kháng sinh: Có thể được sử dụng để điều trị viêm nhiễm trong một số trường hợp nhất định.
• Thuốc nhuận tràng hoặc chống táo bón: Được sử dụng cho những người bị táo bón kéo dài.
• Thuốc chống tiêu chảy: Nếu bệnh nhân bị tiêu chảy nặng, các loại thuốc chống tiêu chảy có thể được kê đơn.
• Thuốc kháng trầm cảm: Dùng với liều thấp, giúp giảm đau và cải thiện các triệu chứng liên quan đến tâm lý.
• Men vi sinh: Hỗ trợ cân bằng vi khuẩn đường ruột, giảm triệu chứng đầy hơi và khó chịu.

Viêm đại tràng co thắt tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Với các phương pháp điều trị và phòng ngừa phù hợp, người bệnh có thể kiểm soát tốt các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy luôn lắng nghe cơ thể và đến gặp bác sĩ nếu có triệu chứng kéo dài để được tư vấn và điều trị kịp thời.