Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa của bé. Để khắc phục tình trạng này, các loại thuốc trào ngược dạ dày cho bé được sử dụng nhằm giảm triệu chứng và bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa. Tuy nhiên, việc chọn lựa và sử dụng thuốc một cách an toàn là điều mà cha mẹ cần chú ý để tránh những rủi ro tiềm ẩn. Hãy cùng tìm hiểu các loại thuốc phù hợp và những lưu ý quan trọng trong việc điều trị trào ngược dạ dày cho trẻ.

Trẻ nhỏ có thể sử dụng thuốc trào ngược dạ dày không?

Trẻ nhỏ có thể sử dụng thuốc trị trào ngược dạ dày, nhưng cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ. Trào ngược dạ dày ở trẻ thường được điều trị bằng các phương pháp không dùng thuốc trước như thay đổi thói quen ăn uống hoặc tư thế nằm. Nếu các phương pháp này không hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc an toàn cho trẻ như thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc chẹn H2.

Bác sĩ sẽ xem xét các yếu tố sau để quyết định có nên dùng thuốc cho trẻ hay không:

• Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng: Trẻ bị nôn trớ nhiều lần, quấy khóc, bỏ bú, chậm tăng cân,…
• Tuổi của trẻ: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa còn non yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi thuốc.
• Các bệnh lý kèm theo: Trẻ có các bệnh lý khác như hen suyễn, viêm phổi,…
• Kết quả khám lâm sàng và xét nghiệm: Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để đánh giá tình trạng trào ngược dạ dày của trẻ.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần rất cẩn thận vì liều lượng và loại thuốc phù hợp với trẻ nhỏ khác hoàn toàn so với người lớn. Bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể gây tác dụng phụ, do đó, không nên tự ý mua hoặc sử dụng thuốc trị trào ngược cho trẻ mà không có sự tư vấn của bác sĩ.

Các loại thuốc trào ngược dạ dày cho bé an toàn

Khi điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc an toàn, nhưng việc sử dụng thuốc phải được kiểm soát chặt chẽ để tránh tác dụng phụ. Dưới đây là các loại thuốc trào ngược dạ dày cho bé thường được sử dụng cho trẻ em:

Thuốc kháng axit (Antacids)

Thuốc kháng axit (Antacids) là loại thuốc được sử dụng để điều trị các triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ em bằng cách trung hòa axit trong dạ dày. Khi trẻ bị trào ngược, axit từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây cảm giác khó chịu, nóng rát và nôn trớ. Thuốc kháng axit giúp giảm nhanh các triệu chứng này bằng cách làm giảm độ axit trong dịch vị, làm dịu cảm giác khó chịu.

Một số đặc điểm của thuốc kháng axit:

• Cơ chế hoạt động: Thuốc kháng axit tác động trực tiếp lên axit trong dạ dày, trung hòa chúng mà không ảnh hưởng đến việc sản xuất axit dạ dày.
• Dạng bào chế: Thuốc thường có ở dạng viên nhai, viên nén hoặc dung dịch lỏng, phù hợp cho trẻ em ở các lứa tuổi khác nhau.
• Hiệu quả: Thuốc có tác dụng nhanh chóng trong việc giảm đau, nóng rát và các triệu chứng liên quan đến trào ngược dạ dày.

Một số loại thuốc kháng axit phổ biến cho trẻ:

• Maalox: Loại thuốc trào ngược dạ dày cho bé này giúp trung hòa axit và bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Gaviscon: Ngoài việc trung hòa axit, Gaviscon còn tạo màng ngăn bảo vệ để ngăn axit trào ngược lên thực quản.
• Tums: Thường được sử dụng cho trẻ em vì có hương vị dễ chịu, giúp giảm các triệu chứng trào ngược nhanh chóng.

Lưu ý: Thuốc kháng axit chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn và dưới sự giám sát của bác sĩ, vì có thể gây mất cân bằng điện giải ở trẻ.

Thuốc chẹn H2 (H2 Blockers)

Thuốc chẹn H2 (H2 Blockers) là một nhóm thuốc được sử dụng phổ biến để điều trị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở trẻ em. Loại thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn các thụ thể H2 trong dạ dày, giúp giảm sản xuất axit dịch vị. Đồng thời giúp làm giảm sự kích ứng ở niêm mạc thực quản do trào ngược axit gây ra. Từ đó cải thiện các triệu chứng như ợ nóng, đau dạ dày, và khó tiêu.

Các loại thuốc chẹn H2 thường được kê đơn cho trẻ em bao gồm Ranitidine (Zantac), Famotidine (Pepcid) và Cimetidine (Tagamet). Trong đó, Famotidine hiện là một lựa chọn phổ biến hơn, do những lo ngại về độ an toàn lâu dài của Ranitidine.

Ưu điểm của thuốc chẹn H2:

• Hiệu quả: Thuốc chẹn H2 thường có tác dụng nhanh và có thể giảm triệu chứng trong vòng vài giờ sau khi sử dụng.
• An toàn với trẻ nhỏ: Với liều lượng thích hợp và sự giám sát của bác sĩ, thuốc chẹn H2 là một phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả cho trẻ em bị trào ngược dạ dày.
• Ít tác dụng phụ hơn PPI: So với thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc chẹn H2 có ít tác dụng phụ hơn và ít ảnh hưởng đến sự hấp thụ chất dinh dưỡng hơn.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chẹn H2 cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ vì có thể gây ra một số tác dụng phụ, như tiêu chảy, táo bón hoặc mệt mỏi. Được biết, một số thuốc chẹn H2 như Ranitidine đã bị thu hồi tại nhiều quốc gia do lo ngại về tác dụng phụ lâu dài, do đó cần có sự tư vấn kỹ lưỡng từ bác sĩ.

Thuốc ức chế bơm proton (Proton Pump Inhibitors – PPI)

Thuốc ức chế bơm proton (Proton Pump Inhibitors – PPI) là một nhóm thuốc thường được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến việc sản xuất axit dạ dày quá mức. Bao gồm bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) ở trẻ em. 

Các loại thuốc PPI hoạt động bằng cách ức chế enzyme H+/K+ ATPase hay còn gọi là “bơm proton”, trong các tế bào dạ dày, làm giảm mạnh lượng axit mà dạ dày sản xuất. Điều này giúp làm giảm triệu chứng ợ nóng, viêm thực quản do axit và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của trào ngược dạ dày.

Một số loại thuốc trào ngược dạ dày cho bé PPI phổ biến gồm có:

• Omeprazole (Prilosec).
• Lansoprazole (Prevacid).
• Esomeprazole (Nexium).
• Pantoprazole (Protonix).
• Rabeprazole (Aciphex).

Lưu ý: Thuốc PPI chỉ được sử dụng trong trường hợp nghiêm trọng và cần có chỉ định của bác sĩ. Vì có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng nếu sử dụng trong thời gian dài ở trẻ.

Thuốc trào ngược dạ dày cho bé – Thuốc tạo màng bảo vệ (Alginates)

Thuốc tạo màng bảo vệ (Alginates) là một trong những phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả cho trào ngược dạ dày ở trẻ em. Alginates được chiết xuất từ tảo biển và có khả năng tạo ra một lớp màng bảo vệ trên bề mặt dịch dạ dày, giúp ngăn chặn axit trào ngược lên thực quản.

Khi vào dạ dày, alginates phản ứng với axit trong dịch vị, tạo thành một lớp gel nổi lên trên bề mặt dạ dày. Lớp gel này hoạt động như một “nắp đậy” ngăn cản axit dạ dày tiếp xúc với thực quản, làm giảm các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, đau ngực và nôn trớ ở trẻ.

Ưu điểm của Alginates cho trẻ:

• Hiệu quả nhanh chóng: Alginates giúp giảm triệu chứng nhanh, đặc biệt hiệu quả sau khi ăn.
• An toàn cho trẻ nhỏ: Thuốc ít tác dụng phụ, thường được coi là an toàn cho trẻ em khi sử dụng đúng liều lượng.
• Không ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa: Khác với các loại thuốc giảm axit khác, alginates không ảnh hưởng đến quá trình tiết axit tự nhiên của dạ dày, giúp bảo vệ chức năng tiêu hóa của trẻ.

Một số loại thuốc Alginate phổ biến:

• Gaviscon: Một loại thuốc phổ biến có chứa alginates, thường được khuyên dùng cho trẻ em bị trào ngược dạ dày.
• Maalox: Một sản phẩm khác có thành phần alginates, giúp làm dịu triệu chứng trào ngược.

Lưu ý khi sử dụng:

• Alginates nên được sử dụng sau bữa ăn hoặc trước khi trẻ đi ngủ để có hiệu quả tốt nhất.
• Phải tuân theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng để đảm bảo an toàn cho trẻ nhỏ.

Thuốc điều hòa vận động dạ dày (Prokinetics)

Thuốc điều hòa vận động dạ dày (Prokinetics) là một nhóm thuốc dùng để điều trị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở trẻ em. Chúng hoạt động bằng cách tăng cường nhu động ruột và dạ dày, giúp thức ăn, axit di chuyển nhanh hơn qua dạ dày và ruột, giảm nguy cơ axit trào ngược lên thực quản.

Ví dụ về các loại thuốc Prokinetics:

• Domperidone: Thường được dùng trong điều trị trào ngược dạ dày và rối loạn tiêu hóa. Nó kích thích nhu động dạ dày và giúp đẩy thức ăn xuống ruột nhanh hơn.
• Metoclopramide: Cũng là một loại thuốc prokinetic phổ biến, có tác dụng tương tự nhưng có thể gây ra tác dụng phụ ở hệ thần kinh trung ương.

Lưu ý khi sử dụng:

• Tác dụng phụ: Prokinetics có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy hoặc nghiêm trọng hơn là các vấn đề liên quan đến thần kinh (như cử động bất thường khi sử dụng Metoclopramide).
• Chỉ định từ bác sĩ: Do tác dụng phụ và tính chất mạnh của thuốc, việc sử dụng prokinetics cho trẻ nhỏ chỉ nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.
• Thời gian sử dụng: Loại thuốc này không nên sử dụng trong thời gian dài và phải theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường trong quá trình điều trị.

Lưu ý khi dùng thuốc trào ngược dạ dày cho bé

Trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ cần được theo dõi và điều trị cẩn thận. Khi sử dụng thuốc trào ngược dạ dày cho bé, cha mẹ cần hết sức lưu ý những điều sau đây để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị:

• Không tự ý mua và sử dụng thuốc, mỗi loại thuốc có cơ chế tác dụng, liều lượng và cách dùng khác nhau. Việc tự ý dùng thuốc điều trị trào ngược dạ dày có thể gây ra tác dụng phụ nguy hiểm cho trẻ.
• Dùng đúng loại thuốc, đúng liều lượng, đúng thời gian theo đúng chỉ định của bác sĩ và không tự ý tăng giảm liều hoặc ngừng thuốc đột ngột.
• Thông báo cho bác sĩ về tình trạng sức khỏe của trẻ, cung cấp đầy đủ thông tin về tiền sử dị ứng, các bệnh lý đang mắc phải, các loại thuốc trẻ đang sử dụng…
• Sau khi dùng thuốc, cha mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện của trẻ như tiêu chảy, táo bón, buồn nôn, nôn, phát ban, đau bụng, khó thở…
• Ngừng sử dụng thuốc trào ngược dạ dày và đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ có các phản ứng phụ nghiêm trọng.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống, cho trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh cho trẻ ăn quá no. Tránh các loại thực phẩm gây trào ngược như đồ ăn chua, cay, nhiều dầu mỡ, cà phê, socola…
• Hãy giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng sau khi ăn khoảng 30 phút và nâng cao đầu giường khi cho trẻ ngủ (khoảng 15 – 20 độ). 
• Tạo môi trường thoải mái cho trẻ để giúp trẻ thư giãn, tránh căng thẳng, stress.
• Lựa chọn thuốc điều trị trào ngược dạ dày phù hợp với độ tuổi và tình trạng của trẻ.
• Đưa trẻ đi tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần.

Sử dụng thuốc trào ngược dạ dày cho bé là giải pháp hiệu quả giúp giảm các triệu chứng khó chịu và bảo vệ hệ tiêu hóa của trẻ. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, cha mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và tuân thủ đúng liều lượng cũng như cách sử dụng. Ngoài ra, việc kết hợp với thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bé nhanh chóng cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày.