Vị trí đau dạ dày không chỉ là dấu hiệu của những cơn đau tức thời mà còn là tín hiệu cảnh báo về sức khỏe tiêu hóa của bạn. Từ đau vùng thượng vị, đau quanh rốn đến đau lan ra sau lưng, mỗi vị trí đau có thể phản ánh những vấn đề tiềm ẩn khác nhau của dạ dày. Hiểu rõ hơn về vị trí đau dạ dày sẽ giúp bạn nắm bắt được tình trạng sức khỏe và tìm ra phương pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Các vị trí đau dạ dày phổ biến

1. Thượng vị:

• Giải phẫu: Vùng thượng vị tương ứng với hình chiếu của dạ dày lên thành bụng trước, giới hạn bởi mũi ức, rốn và hai đường nối từ mũi ức đến điểm giữa khoảng cách giữa rốn và gai chậu trước trên.
• Bệnh lý: Đau thượng vị thường gặp trong các bệnh lý ảnh hưởng trực tiếp đến dạ dày, bao gồm:
  • Viêm dạ dày: Do nhiễm khuẩn Hp, sử dụng thuốc NSAID dài ngày, lạm dụng rượu bia… sẽ gây ra tình trạng viêm, loét niêm mạc dạ dày. Cơn đau thường âm ỉ, nóng rát, tăng khi đói hoặc sau khi ăn.
  • Loét dạ dày – tá tràng: Hình thành các vết loét trên niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, gây đau cấp, quặn thắt, có chu kỳ.
  • Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Do sự trào ngược dịch vị từ dạ dày lên thực quản, gây cảm giác ợ nóng, ợ chua, đau rát sau xương ức.
• Biểu hiện lâm sàng: Ngoài đau thượng vị, bệnh nhân có thể kèm theo các triệu chứng như buồn nôn, nôn, chán ăn, đầy bụng, ợ hơi, ợ chua…

2. Bên phải:

• Giải phẫu: Vùng bụng bên phải tương ứng với hình chiếu của tá tràng, đại tràng thăng, túi mật, gan…
• Bệnh lý: Đau vùng bụng bên phải có thể do:
  • Bệnh lý tá tràng: Viêm tá tràng, loét tá tràng thường gây đau quặn thắt vùng bụng bên phải, có thể lan ra sau lưng.
  • Bệnh lý đường mật: Sỏi mật, viêm túi mật gây đau cấp tính vùng hạ sườn phải, có thể lan ra vai phải, bả vai.
  • Bệnh lý gan: Viêm gan, áp xe gan có thể gây đau tức vùng hạ sườn phải.
• Biểu hiện lâm sàng: Tùy theo từng bệnh lý cụ thể mà có thể kèm theo sốt, vàng da, rối loạn tiêu hóa…

3. Bên trái:

• Giải phẫu: Vùng bụng bên trái tương ứng với hình chiếu của thân vị, đáy vị, đại tràng giáng…
• Bệnh lý: Đau vùng bụng bên trái thường liên quan đến:
  • Bệnh lý dạ dày: Viêm, loét hoặc ung thư dạ dày phần thân vị gây đau âm ỉ hoặc quặn thắt vùng bụng bên trái.
  • Bệnh lý đại tràng: Hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng có thể gây đau quặn, mót rặn, rối loạn đại tiện.
• Biểu hiện lâm sàng: Có thể kèm theo chán ăn, sụt cân, rối loạn tiêu hóa, thay đổi thói quen đại tiện…

4. Bụng dưới:

• Giải phẫu: Vùng bụng dưới là vùng dưới rốn, bao gồm các cơ quan như ruột non, đại tràng, bàng quang, cơ quan sinh dục…
• Bệnh lý: Đau vùng bụng dưới có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó cần loại trừ các cấp cứu ngoại khoa như viêm ruột thừa, tắc ruột, xoắn buồng trứng…
• Biểu hiện lâm sàng: Cần đánh giá kỹ vị trí, tính chất cơn đau, các triệu chứng kèm theo để chẩn đoán phân biệt.

Nguyên nhân đau bao tử

Đau dạ dày là kết quả của sự kích thích hoặc tổn thương lớp niêm mạc dạ dày, có thể do nhiều yếu tố gây ra.

• Viêm loét dạ dày – tá tràng: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ cao trong các trường hợp đau dạ dày. Viêm và loét phá hủy lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày, khiến các tế bào dạ dày tiếp xúc trực tiếp với dịch vị axit, gây đau và các triệu chứng khó chịu khác. Các tác nhân gây viêm loét bao gồm: vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp), lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), stress, chế độ ăn uống không hợp lý…
• Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Nguyên nhân tiếp theo đến từ axit dạ dày trào ngược lên thực quản gây kích ứng niêm mạc thực quản, dẫn đến cảm giác ợ nóng, ợ chua, đau rát ngực. GERD thường liên quan đến sự yếu cơ thắt thực quản dưới, tăng áp lực trong khoang bụng, hoặc rối loạn co bóp dạ dày.
• Nhiễm khuẩn HP: Vi khuẩn Hp là tác nhân chính gây viêm và loét dạ dày – tá tràng. Hp có khả năng sống sót trong môi trường axit của dạ dày và tiết ra các enzyme gây tổn thương niêm mạc.
• Stress: Stress tâm lý kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, kích thích dạ dày tiết ra nhiều axit hơn, gây co thắt dạ dày và dẫn đến đau.
• Chế độ ăn uống: Thói quen ăn uống không điều độ, thường xuyên ăn đồ ăn cay nóng, chua, uống nhiều cà phê, rượu bia….
• Thuốc: Một số loại thuốc như NSAID, corticosteroid, thuốc trị ung thư… khi sử dụng có thể gây tác dụng phụ kèm theo là đau dạ dày.
• Các yếu tố khác: Hút thuốc lá, yếu tố di truyền, bệnh lý tự miễn… cũng được cho là có liên quan đến đau dạ dày.

Phòng ngừa đau dạ dày

Đau dạ dày, một triệu chứng phổ biến của các bệnh lý đường tiêu hóa, khiến chúng ta phải chịu đựng những cơn đau âm ỉ, khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, tin vui là chúng ta hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa đau dạ dày bằng cách áp dụng những biện pháp dưới đây.

1. Chế độ ăn uống lành mạnh:

• Ăn uống điều độ:
  • Chia nhỏ bữa ăn, ăn đúng giờ, nhai kỹ, tránh ăn quá no.
  • Giúp dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn, tránh quá tải.
• Lựa chọn thực phẩm phù hợp:
  • Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa: cháo, súp, rau xanh luộc, trái cây chín…
  • Hạn chế thực phẩm cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, đồ uống có ga…
• Uống đủ nước: Làm loãng dịch vị, trung hòa axit, bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Hạn chế rượu bia: Rượu bia, cà phê, thuốc lá… có thể là nguyên nhân gây viêm loét và đau dạ dày.

2. Quản lý stress:

• Stress có thể kích thích dạ dày tiết nhiều axit hơn, gây co thắt và đau.
• Áp dụng các phương pháp thư giãn: yoga, thiền, nghe nhạc, đọc sách…
• Tham gia các hoạt động giải trí hoặc các bài tập để giảm căng thẳng.

3. Vệ sinh an toàn thực phẩm:

• Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP, một tác nhân gây viêm loét dạ dày – tá tràng.
• Chú ý cần rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Ăn chín, uống sôi, không ăn đồ ăn sống hoặc chưa được nấu chín kỹ.
• Sử dụng nguồn nước sạch.
• Đồ cá nhân cần dùng riêng biệt, không dùng chung.

4. Khám sức khỏe định kỳ:

• Việc khám định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các bệnh lý đường tiêu hóa, bao gồm viêm loét dạ dày – tá tràng.
• Bác sĩ sẽ khám và chỉ định các xét nghiệm cần thiết: nội soi dạ dày, test vi khuẩn HP…

5. Sử dụng thuốc đúng cách: Thảo luận với bác sĩ để được tư vấn cách sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả, nhất khi bạn đang sử dụng các loại thuốc khi dùng có thể gây tác dụng phụ kèm theo là đau dạ dày.

​Vị trí đau dạ dày không chỉ đơn thuần là triệu chứng mà còn là “bản đồ” để bạn lắng nghe cơ thể mình. Hãy chú ý đến các dấu hiệu đau dạ dày và thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Chăm sóc sức khỏe tiêu hóa không chỉ giúp bạn thoát khỏi những cơn đau khó chịu mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống mỗi ngày.