Bệnh viêm phế quản co thắt là gì?

Viêm phế quản co thắt, còn được gọi là viêm phế quản dạng hen, là một tình trạng viêm ở đường hô hấp dưới, chủ yếu xảy ra do sự xâm nhập của virus, vi khuẩn hoặc các yếu tố dị ứng. Bệnh này làm cho các cơ phế quản bị co thắt, khiến lòng phế quản hẹp lại tạm thời, gây ra các triệu chứng như khó thở, thở khò khè, ho có đờm, và cảm giác tức ngực. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời​.

Dấu hiệu nhận biết

Để nhận biết bệnh viêm phế quản co thắt, bạn cần chú ý một số vấn đề sau:

• Ho dai dẳng: Ban đầu là ho nhẹ nhưng sau đó trở thành các cơn ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm. Ho có thể khan hoặc có đờm.
• Thở khò khè, khó thở: Khò khè xuất hiện do lòng phế quản bị thu hẹp, cùng với tình trạng khó thở khiến bệnh nhân cảm thấy hụt hơi, mệt mỏi, đặc biệt khi vận động.
• Sốt nhẹ và sổ mũi: Các triệu chứng giống như cảm cúm thường đi kèm, bao gồm sốt nhẹ, ngứa họng, và sổ mũi. Người bệnh cảm thấy có dị vật trong cổ họng, gây ra tình trạng ngứa và khó chịu.
• Tức ngực, co thắt ngực: Người bệnh cảm thấy đau tức ngực, có cảm giác lồng ngực bị co thắt mỗi khi thở, đặc biệt khi hít thở sâu.
• Triệu chứng tiêu hóa: Trào ngược dạ dày, buồn nôn trước và sau khi ăn cũng có thể đi kèm, làm tình trạng bệnh nặng thêm.

Nguyên nhân bị bệnh viêm phế quản co thắt

Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm phế quản co thắt:

• Yếu tố di truyền: Người có gia đình từng mắc các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt là hen suyễn, sẽ có nguy cơ cao hơn mắc viêm phế quản co thắt. 
• Dị ứng và môi trường: Các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, nấm mốc, bụi, lông động vật và các phụ gia thực phẩm đều có thể gây ra phản ứng viêm và kích thích đường hô hấp.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Các loại vi khuẩn và virus gây nhiễm trùng đường hô hấp, như cúm hoặc viêm phổi, dẫn đến viêm phế quản co thắt.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như kháng sinh, thuốc huyết áp, aspirin và NSAID dễ gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến đường hô hấp, dẫn đến viêm phế quản co thắt. 
• Chất kích thích trong không khí: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, hóa chất công nghiệp và môi trường có nhiều khí độc hại đều là những yếu tố kích thích mạnh gây viêm phế quản. 
• Hệ miễn dịch kém: Hệ miễn dịch suy yếu do bệnh tật, chế độ dinh dưỡng kém hoặc căng thẳng kéo dài làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng và tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Căng thẳng và tâm lý: Căng thẳng tâm lý và áp lực tinh thần ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, làm cơ thể dễ mắc các bệnh viêm nhiễm.
• Rối loạn tiêu hóa: Các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, chẳng hạn như trào ngược dạ dày, cũng là một yếu tố gây kích thích đường hô hấp, dẫn đến viêm phế quản co thắt. 

Biến chứng có thể gặp

Bệnh viêm phế quản co thắt nếu không được điều trị kịp thời dễ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Suy hô hấp: Khi phế quản bị co thắt, lưu thông không khí vào và ra khỏi phổi gặp khó khăn, gây suy hô hấp.
• Xẹp phổi: Do sự co thắt quá mức trong phế quản, áp lực tăng lên bên trong phổi có thể dẫn đến xẹp phổi, khiến người bệnh khó thở và cần điều trị kịp thời.
• Viêm tai giữa: Vi khuẩn từ phế quản dễ lan đến ống tai giữa qua ống Eustachio, gây nhiễm trùng và viêm tai giữa, đặc biệt phổ biến ở trẻ em.
• Viêm phổi: Viêm phế quản co thắt sẽ tiến triển thành viêm phổi nếu không được điều trị đúng cách, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ảnh hưởng đến chức năng của phổi.
• Tăng nguy cơ hen suyễn: Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phế quản co thắt có thể dẫn đến hen suyễn, đặc biệt ở những người có tiền sử dị ứng hoặc các bệnh về hô hấp.
• Bệnh tim: Áp lực từ phế quản bị co thắt gây áp lực lên tim, dẫn đến các vấn đề tim mạch, đặc biệt là ở người lớn tuổi hoặc người có tiền sử bệnh tim.

Cách chẩn đoán bệnh

Để chẩn đoán bệnh viêm phế quản co thắt, bác sĩ thường áp dụng một số phương pháp sau:

• Đo chức năng hô hấp: Người bệnh sẽ được yêu cầu thở qua một thiết bị kết nối với máy tính để xác định mức độ co thắt của phế quản và đánh giá mức độ suy giảm hô hấp.
• Kiểm tra nồng độ oxy trong máu: Một thiết bị nhỏ sẽ được gắn vào ngón tay hoặc tai để đo mức độ oxy trong máu. Phương pháp này giúp bác sĩ đánh giá tình trạng thiếu oxy trong cơ thể, một triệu chứng thường gặp ở những người mắc viêm phế quản co thắt.
• Xét nghiệm khí máu động mạch: Phương pháp này cho phép bác sĩ xác định lượng oxy và carbon dioxide trong máu thông qua việc lấy mẫu máu từ động mạch. Kết quả xét nghiệm này cung cấp thông tin chi tiết về mức độ nghiêm trọng của tình trạng suy hô hấp.
• Chụp X-quang ngực và CT scan: Chụp X-quang giúp bác sĩ phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc tắc nghẽn trong phổi. Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT (cắt lớp) để kiểm tra chi tiết hơn về tình trạng của phổi và các cục máu đông tiềm tàng.
• Đo khuếch tán phổi và thể tích phổi: Phương pháp này giúp xác định độ khuếch tán của không khí và thể tích phổi trong các tình huống hít thở thông thường hoặc tối đa.
• Kiểm tra dị ứng hoặc kích ứng: Người bệnh được yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm liên quan đến dị ứng để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Cách phòng ngừa bệnh viêm phế quản co thắt

Nếu muốn phòng ngừa bệnh viêm phế quản co thắt, bạn cần chú ý một số vấn đề sau:

• Bạn nên bổ sung đủ vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng cần thiết từ rau xanh, trái cây, protein, và chất xơ. 
• Uống nhiều nước ấm và sử dụng các loại trà thảo dược như trà gừng, chanh và sả cũng giúp tăng cường khả năng miễn dịch và làm dịu đường hô hấp.
• Hãy vệ sinh mũi và họng bằng nước muối sinh lý mỗi ngày giúp loại bỏ các tác nhân gây bệnh và ngăn ngừa nhiễm trùng. 
• Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng như yoga, đi bộ hay các bài tập thở có tác dụng tăng cường sức đề kháng của cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Bạn nên tránh tiếp xúc với các yếu tố ô nhiễm như khói thuốc lá, bụi bẩn và không khí ô nhiễm.
• Tránh sử dụng rượu bia và đồ uống có cồn là điều cần thiết nếu không muốn suy yếu hệ miễn dịch và gây hại cho cơ quan hô hấp.
• Để phát hiện và ngăn ngừa bệnh kịp thời, bạn nên thường xuyên theo dõi các triệu chứng hô hấp và đi khám định kỳ. 

Phương pháp điều trị viêm phế quản co thắt

Điều trị viêm phế quản co thắt đòi hỏi phải kết hợp giữa xử lý nguyên nhân và xử lý triệu chứng để kiểm soát hiệu quả tình trạng bệnh.

Điều trị nguyên nhân:

• Do virus: Hiện nay, viêm phế quản co thắt do virus không có thuốc điều trị đặc hiệu. Trong trường hợp này bác sĩ sẽ tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng, chẳng hạn như hạ sốt, giảm ho và giảm đau.
• Do vi khuẩn: Khi viêm phế quản do nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh. Các nhóm kháng sinh thường được sử dụng bao gồm beta-lactam, macrolid và cephalosporin.

Điều trị triệu chứng:

• Hạ sốt: Nếu bệnh nhân có sốt trên 38.5 độ C, các thuốc hạ sốt như Paracetamol hoặc Ibuprofen sẽ được sử dụng.
• Long đờm: Đối với bệnh nhân ho có đờm hoặc ho nhiều gây mệt mỏi, mất ngủ, bác sĩ có thể kê thuốc long đờm như N-acetylcystein để làm loãng đờm và dễ tống xuất đờm ra ngoài.
• Bù nước: Trường hợp bệnh nhân bị mất nước do sốt cao hoặc nôn mửa, dung dịch điện giải oresol sẽ được sử dụng để bù nước.
• Giãn phế quản: Khi bệnh nhân có triệu chứng khó thở hoặc thở khò khè, bác sĩ thường kê thuốc giãn phế quản như theophylin hoặc salbutamol giúp làm giãn các ống phế quản, cải thiện lưu thông không khí và giảm co thắt.

Viêm phế quản co thắt là bệnh lý về đường hô hấp cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Việc tuân thủ chỉ định của bác sĩ, kết hợp điều trị nguyên nhân và kiểm soát triệu chứng là chìa khóa giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng bệnh. Tốt nhất bạn nên thăm khám bác sĩ ngay khi có những biểu hiện bất thường để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.